Η έννοια της ασφάλειας στα αεροδρόμια, αναφέρεται στις τεχνικές και τις μεθόδους οι οποίες  χρησιμοποιούνται για την προστασία των επιβατών, του προσωπικού των αεροδρομίων και των αεροσκαφών έναντι, τυχαίων ή κακόβουλων ενεργειών, εγκληματικών πράξεων και άλλων απειλών.

Βαγγέλης Κοσμάς

Τεχνικός Διευθυντής

IFSAS (www.ifsas.com)

Το πρόβλημα

Ο μεγάλος αριθμός ατόμων που παρευρίσκονται και περνούν μέσα από τα αεροδρόμια καθημερινά καθιστά την προστασία του μια δύσκολη περίπτωση. Ο μεγάλος αυτός αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή / χώρο αυξάνει τη δυνατότητα δράσης πιθανών τρομοκρατών ή / και άλλης μορφής εγκληματικότητας ατόμων.

Ομοίως, η μεγάλη χωρητικότητα των μεγάλων αεροσκαφών σε επιβάτες, το δυνητικά υψηλό ποσοστό επιτυχίας μιας θανατηφόρας επίθεσης σε αεροσκάφος, καθώς και η ικανότητα να χρησιμοποιηθεί ένα αεροσκάφος, το οποίο τελεί σε αεροπειρατεία, ως ένα θανατηφόρο όπλο, μπορούν να καταστήσουν δελεαστικό τρομοκρατικό στόχο ένα αεροδρόμιο.

Ο οργανισμός "Ασφάλεια Αεροδρόμιου" η οποία συγκροτείται από το Ανθρώπινο Δυναμικό & τα Ηλεκτρονικά Συστήματα Ασφαλείας, προσπαθεί να αποτρέψει και να προλάβει οποιεσδήποτε απειλές ή δυνητικά επικίνδυνες καταστάσεις που προκύπτουν κατά την είσοδο ενός ατόμου στο Αεροδρόμιο. Εάν ο οργανισμός αυτός επιτύχει σε αυτό, οι πιθανότητες για επικίνδυνες καταστάσεις, παράνομες ενέργειες ή απειλές, είτε σε αεροσκάφη, είτε για τη χώρα και το αεροδρόμιο, μειώνονται σημαντικά.

Ως συμπέρασμα, ο οργανισμός "Ασφάλεια Αεροδρόμιου" εξυπηρετεί τους εξής σκοπούς:

• Την προστασία του αεροδρομίου από τυχόν απειλές και γεγονότα
• Την ασφάλεια του επιβατικού κοινού που θέλει να ταξιδέψει
• Την προστασία της χώρας και των ανθρώπων της από ευρύτερες τρομοκρατικές ενέργειες.

Ο Monte R. Belger της Ομοσπονδιακής Διοίκησης Αεροπορίας των ΗΠΑ σημειώνει: «Ο στόχος της ασφάλειας, της πολιτικής αεροπορίας, είναι να αποτρέπει μια ζημιά στο αεροσκάφος, στους επιβάτες και στο πλήρωμα, καθώς και να παρέχει την στήριξη στην πολιτική της εθνικής ασφάλειας και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας.»

Υπηρεσίες Ασφάλειας Αεροδρομίου

Σε ορισμένες χώρες έχει συγκροτηθεί ένας κεντρικός οργανισμός που προστατεύει όλους τους αερολιμένες της χώρας – όπως η Αυστραλία – σε άλλες χώρες η προστασία ελέγχεται σε τοπικό επίπεδο.

Οι υπηρεσίες ασφάλειας των αεροδρομίων ποικίλουν και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Μια ειδικά σχεδιασμένη αστυνομική δύναμη η οποία έχει προσληφθεί με αποκλειστικό σκοπό την προστασία του αεροδρόμιου, π.χ. η Ιρλανδική Υπηρεσία Αστυνομίας Αεροδρομίου.
• Έναν αριθμό αποσπασμένων αστυνομικών του τοπικού αστυνομικού τμήματος ή έναν υποσταθμό αυτού με το απαραίτητο προσωπικό
• Μέλη της κεντρικής υπηρεσίας προστασίας αεροδρομίων της χώρας
• Τμήμα ειδικών αποστολών (με κατάλληλο εξοπλισμό π.χ. σκυλιών, ανιχνευτών)  για την ανίχνευση και εξουδετέρωση εκρηκτικών, ανίχνευση ναρκωτικών και άλλους σκοπούς

¶λλοι πόροι που χρησιμοποιούνται για την ασφάλεια:

• Ιδιωτικοί φρουροί ασφαλείας
• Στρατιωτικές δυνάμεις

Διαδικασίες και εξοπλισμός

Οι ταξιδιώτες ελέγχονται με ανιχνευτές μετάλλων πριν την είσοδο τους στο αεροσκάφος. Για την ανίχνευση εκρηκτικών υλικών χρησιμοποιούνται τα παραδοσιακά μηχανήματα ακτινών Χ-RAY και συμπληρωματικά σε αυτά νέας τεχνολογίας μηχανήματα, γνωστά ως Puffer machines, τα οποία ανιχνεύουν πολύ μικρές ποσότητες των προαναφερόμενων υλών. Στις ΗΠΑ, ο Οργανισμός Ασφάλειας Μεταφορών, λειτουργεί με νέα μηχανήματα σάρωσης με τα οποία ψάχνουν για αντικείμενα που δεν επιτρέπονται στα αεροπλάνα, χωρίς να υποχρεώνουν τους επιβάτες να αφαιρέσουν τα ρούχα τους για οποιοδήποτε έλεγχο, κάτι το οποίο ορισμένοι βρίσκουν ενοχλητικό.

Ανιχνευτές εκρηκτικών υλικών χρησιμοποιούνται τόσο για τις αποσκευές, όσο και για τις χειραποσκευές. Αυτά τα μηχανήματα, ανιχνεύουν πτητικές ενώσεις οι οποίες απελευθερώνονται από τις εκρηκτικές ύλες και κατόπιν αυτές απεικονίζονται σε οθόνη του χειριστή με την μορφή χρωματογραφίας.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται δυσάρεστα και επικίνδυνα γεγονότα τα οποία θα προκαλούσαν οι ταξιδιώτες μεταφέροντας, είτε όπλα είτε αντικείμενα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως όπλα επί του αεροσκάφους και με την βοήθεια αυτών  να καταλάβουν το αεροπλάνο.

Σε γενικές γραμμές οι άνθρωποι ελέγχονται από την ασφάλεια του αεροδρομίου σε σημεία τα οποία είναι κοντά στο αεροσκάφος, ώστε να πραγματοποιηθεί άμεσα και η επιβίβαση τους σε αυτό. Οι περιοχές αυτές συχνά ονομάζονται "ασφαλείς", "αποστειρωμένες" και αποτελούν ελεγχόμενο χώρο του αερολιμένα.

Οι επιβάτες οι οποίοι ταξιδεύουν με ανταπόκριση για μια χώρα ή για μια πόλη δεν είναι απαραίτητο να υποβληθούν από έλεγχο πριν ξανά επιβιβαστούν, βέβαια ο κάθε αερολιμένας μπορεί να πραγματοποιήσει οποιονδήποτε έλεγχο σε οποιονδήποτε επιβάτη μέσα στο αεροδρόμιο ανά πάσα ώρα και στιγμή.

Καταστήματα τροφίμων εντός του αεροδρομίου έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν πλαστικά ποτήρια και σκεύη, σε αντίθεση με τα γυάλινα σκεύη ή μεταλλικά για να μειωθεί η χρήση τους ως όπλα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι μη-επιβάτες μπορούσαν να συνοδεύσουν τους επιβάτες μέχρι το αεροσκάφος, κάτι το οποίο περιορίζεται πλέον λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, 2001. Οι μόνοι λόγοι που ένας μη-επιβάτης μπορεί να περάσει την πύλη ελέγχου είναι, να βοηθήσει τα παιδιά και τους ηλικιωμένους.

¶λλες χώρες, όπως η Αυστραλία δεν περιορίζουν μη-επιβάτες στην είσοδο τους στον ελεγχόμενο χώρο του αερολιμένα όμως υπόκεινται στους ίδιους ελέγχους ασφαλείας ως ταξιδιώτες.

Σε όλες τις περιοχές ενός αεροδρομίου εγκαθίστανται συστήματα κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης. Οι λαμβανόμενες εικόνες είναι υπερύψηλης ανάλυσης.

Οι ευαίσθητες περιοχές σε αεροδρόμια, συμπεριλαμβανομένων ράμπες αεροδρόμιου και επιχειρησιακούς χώρους, περιορίζονται από το ευρύ κοινό και ονομάζονται SIDA (Security Identification Display Area). Σε αυτές τις περιοχές εγκαθίστανται συστήματα ελεγχόμενης πρόσβασης (Access Control) και ενεργοποιούνται συναγερμοί, με χρήση συστημάτων Video Analytics σε συνδυασμό με το CCTV.

Ένα άλλο κρίσιμο μέτρο ασφαλείας που χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά πλέον από πολλούς περιφερειακούς και διεθνείς αερολιμένες είναι η χρήση περιμετρικών συστημάτων ανίχνευσης εισβολής. Αυτά τα συστήματα ασφαλείας επιτρέπουν στην ασφάλεια του αεροδρομίου να εντοπίσουν και να ανιχνεύσουν οποιαδήποτε εισβολή στην περίμετρο του αεροδρομίου, εξασφαλίζοντας σε πραγματικό χρόνο, άμεση ενημέρωση της εισβολής.

Αυτό επιτρέπει στο προσωπικό ασφαλείας να αξιολογήσει την απειλή, να παρακολουθεί κάθε ύποπτη κίνηση και να ενεργοποιεί τις απαραίτητες διαδικασίες ασφάλειας.

Ενοποίηση συστημάτων

Το ζητούμενο σήμερα είναι η ενοποίηση όλων των ως άνω συστημάτων (CCTV, Access Control, Περιμετρική Ασφάλεια, Έλεγχος επιβατών και χειραποσκευών κ.τ.λ.) προκειμένου οι υπεύθυνοι για την ασφάλεια των αεροδρομίων να αποκτήσουν, μια ολοκληρωμένη εικόνα των καταστάσεων και των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα εντός αυτών καθώς και εκείνα τα εργαλεία με την βοήθεια των οποίων ο έλεγχος στα αεροδρόμια να γίνεται πιο αποτελεσματικός.

Η αλληλεπίδραση των συστημάτων προκαλεί αυτοματισμούς, συνέργειες, αυξάνει την ετοιμότητα και την αποτελεσματικότητα των χειριστών, άρα και την προστασία του αεροδρομίου και της χώρας από τυχόν απειλές και γεγονότα, την ασφάλεια του επιβατικού κοινού και γενικά όλων των ανθρώπων που κινούνται στον χώρο.

Με την εγκατάσταση ενός ολοκληρωμένου συστήματος ασφάλειας (Integrated Security System) δημιουργείται ένα Κέντρο Ασφάλειας εντός του αεροδρομίου όπου συγκεντρώνονται, μέσω εξειδικευμένου τεχνολογικού εξοπλισμού και σε πραγματικό χρόνο, το σύνολο των πληροφοριών που αφορούν την ασφάλεια του αεροδρομίου.

Το κέντρο αυτό μπορεί να είναι και Επιτελικό Κέντρο Παρακολούθησης των αεροδρομίων μιας χώρας, λαμβάνοντας πληροφορίες επιτελικού επιπέδου απ’ όλα τα αντίστοιχα συστήματα των αεροδρομίων, ώστε η ανταπόκριση των υπευθύνων της Ασφάλειας Αεροδρομίων μιας χώρας, σε έκτακτες καταστάσεις, να είναι περισσότερο άμεση και αποτελεσματική.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο τελικά επιτυγχάνεται αύξηση του επιπέδου ασφάλειας του αεροδρομίου.