Εγκληματολογική εξέταση πειστηρίων συστημάτων CCTV

Ο κομβικός ρόλος της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών – Τμήματος 8^ο Μεθοδικοτήτων-Φωτογραφικού.

Η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας είναι η Εθνική Εγκληματολογική Υπηρεσία της χώρας. Εφαρμόζει επιστημονικές και τεχνικές μεθόδους για τη διερεύνηση του τόπου τελέσεως εγκλημάτων, την περισυλλογή και αξιοποίηση των ιχνών και στη βάση αυτών, την ανακάλυψη των δραστών και διαθέτει, κατόπιν αιτήσεως αρμοδίων Αρχών, ειδικευμένο προσωπικό για τη διερεύνηση και φωτογράφιση του τόπου τελέσεως εγκλημάτων ή άλλων συμβάντων εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, προς ανεύρεση, περισυλλογή και αξιοποίηση των ιχνών. 

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΜΑΤΑΚΟΥΛΙΑΣ

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ Α΄

Τμηματάρχης 8^ου Τμήματος Μεθοδικοτήτων-Φωτογραφικού

Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών Ελληνικής Αστυνομίας

Πτυχιούχος Μεταπτυχιακού τίτλου στη Γλωσσική Τεχνολογία

Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών – Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

LEVA Certified Forensic Video Technician.

Δικαστικός Εξεταστής πειστηρίων Φωνής & Ήχου.

Δικαστικός Εξεταστής πειστηρίων Βίντεο & Εικόνας.

Το 1919 συστήθηκε και λειτούργησε στην Αθήνα το πρώτο «Κεντρικό Γραφείο Εγκληματολογικής Σημάνσεως» ενώ κύριος οργανωτής των εργαστηρίων της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Υπηρεσιών και θεμελιωτής της εφαρμοσμένης εγκληματολογικής πρακτικής στην Αστυνομία υπήρξε ο καθηγητής Κωνσταντίνος ΓΑΡΔΙΚΑΣ.

Από τo 2012 και πλέον, η Δ.Ε.Ε., λειτουργώντας υπό το νομικό πλαίσιο των Π.Δ. 342/1977, Π.Δ. 14/2001 άρθρο 30, ως τροποποιήθηκε με το Π.Δ. 223/2001 & Π.Δ. 9/2012, διαρθρώνεται ως εξής:

• στην Υποδιεύθυνση Βιολογικών και Βιοχημικών Εξετάσεων και Αναλύσεων (Υ.Β.Β.Ε.Α.), καθώς και σε δέκα (10) Τμήματα.
• Τμήμα 1^ο Εσωτερικών Λειτουργιών,
• Τμήμα 2^ο Δακτυλοσκοπίας,
• Τμήμα 3^ο Εξερευνήσεων,
• Τμήμα 4^οΕργαστηρίων Πυροβόλων Όπλων και Ιχνών Εργαλείων,
  • Τμήμα 5^ο Εργαστηρίων Δικαστικής Γραφολογίας και Πλαστότητας Εντύπων και Αξιών,
  • Τμήμα 6^ο Χημικών και Φυσικών Εξετάσεων,
  • Τμήμα 7^ο Εξέτασης Ψηφιακών και Ηχητικών Πειστηρίων,
  • Τμήμα 8^ο Μεθοδικοτήτων – Φωτογραφικού,
  • Τμήμα 9^ο Καταδιωκτικών – Στατιστικής,
  • Τμήμα 10^ο Αρχείων.

Επίσης στη Δ.Ε.Ε. υπάγονται η Υποδιεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών Βορείου Ελλάδος (Υ.Ε.Ε.Β.Ε.), που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη καθώς και τα κατά τόπους Τμήματα και Γραφεία Εγκληματολογικών Ερευνών στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Η έδρα της Υπηρεσίας βρίσκεται στη συμβολή των οδών Λ. Αθηνών και Αντιγόνης 2-6, σε νεόδμητο κτίριο πέντε ορόφων, 32.000 τ.μ., όπου μεταστεγάστηκε το Σεπτέμβριο του 2010.

Στο πλαίσιο των εργαστηριακών της καθηκόντων η Δ.Ε.Ε. χρησιμοποιεί σύγχρονο εξοπλισμό όπως:

• Αυτόματο Σύστημα Συγκριτικών Εξετάσεων Ιχνών Καλύκων και Βολίδων.
• Αυτοματοποιημένο Σύστημα Αναγνώρισης Δακτυλικών και Παλαμικών Αποτυπωμάτων.
  • Αυτόματο Σύστημα Αρχειοθέτησης, Αναζήτησης και Επίδειξης Φωτογραφιών.
  • Σύστημα Εξέτασης Φωνής και Ήχου.
  • Σύστημα Εξέτασης Ψηφιακών Δεδομένων.
  • Αναλυτή Αλληλουχιών Βάσεων D.N.A.
  • Εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας, στο Εθνικό Κέντρο Ανάλυσης Χαρτονομισμάτων και Κερμάτων Ευρώ.
    • Υπερσύγχρονο Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο, πολλαπλών χρήσεων.

Η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών, πιστοποιήθηκε το 2012, σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001:2008, για:

• τη διενέργεια πραγματογνωμοσυνών κατόπιν εγκληματολογικής διερεύνησης.
• Την τήρηση βάσης δεδομένων και αρχείων &  
• Τη διοικητική και τεχνική υποστήριξη Υπηρεσιών Δ.Ε.Ε. και την ασφάλεια αυτών.

Επίσης, το 2013 αξιολογήθηκε και διαπιστεύτηκε από εμπειρογνώμονες του Εθνικού Συστήματος Διαπίστευσηςγια την ποιότητα και αξιοπιστία των υπηρεσιών που παρέχει και της απονεμήθηκαν Πιστοποιητικά Διαπίστευσης, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ISO/IEC 17025:2005 και ISO/IEC 17020:2004.

Με τις απονεμηθείσες αυτές πιστοποιήσεις διαπίστευσης, η Δ.Ε.Ε., αναγνωρίζεται και τυπικά για την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει.

Αποστολή -Αρμοδιότητες 8^ου Τμήματος Μεθοδικοτήτων-Φωτογραφικού

Το 8^ο Τμήμα Μεθοδικοτήτων-Φωτογραφικού, μεταξύ άλλων αρμοδιοτήτων, διαθέτει και αποστέλλει, κατόπιν αιτήσεως των αρμοδίων Αρχών, ειδικευμένο προσωπικό προς φωτογραφική ή κινηματογραφική απεικόνιση του τόπου τελέσεως των εγκλημάτων ή άλλων συμβάντων εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, πριν την έναρξη της διερεύνησης αυτού και μεριμνά για την φωτογράφιση των πάσης φύσεως εμφανών αποτυπωμάτων, ιχνών, πειστηρίων ή αντικειμένων, που ανευρίσκονται στον τόπο τελέσεως εγκλημάτων.

Επίσης επεξεργάζεται ηλεκτρονικά, φωτογραφικό και βιντεοληπτικό υλικό από χώρους εγκληματικών πράξεων ή άλλων συμβάντων αστυνομικού ενδιαφέροντος και εκτυπώνει βελτιωμένες εικόνες προς χρήση των Δικαστικών ή λοιπών Διωκτικών Αρχών, ενώ χρησιμοποιεί κάθε σύγχρονο τεχνολογικό μέσο για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση της αποστολής του και συντάσσει, κατόπιν αιτήματος Δημοσίων Αρχών, ειδικές τεχνικές εκθέσεις με τις τεχνικές παραμέτρους των φωτογραφιών, του βιντεοληπτικού οπτικού υλικού και των ηλεκτρονικών-ψηφιακών εικόνων.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι τόσο φωτογραφικό όσο και βιντεοληπτικό υλικό, τα οποία κατέχουν την έννοια του εγγράφου, όπως αυτή περιγράφεται στο άρθρο 13 του Ποινικού Κώδικα, δηλαδή προορίζονται ή είναι πρόσφορα να αποδείξουν γεγονότα που έχουν έννομη σημασία, επιτρέπονται και γίνεται αποδεκτά στην ποινική διαδικασία ως αποδεικτικά μέσα, σύμφωνα με το άρθρο 178 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Στην αποστολή του αυτή, το Εργαστήριο Βίντεο & Εικόνας του Τμήματος, μεταξύ άλλων, διενεργεί:

• Εξετάσεις συσκευών ψηφιακής καταγραφής βίντεο (CCTV) προς ανάκτηση και εξέταση βιντεοληπτικού υλικού.
• Ελέγχους αυθεντικότητας/ακεραιότητας βιντεοληπτικού υλικού και φωτογραφίας.
• Επεξεργασία βιντεοληπτικού & φωτογραφικού υλικού προς βελτίωση της εικόνας.
• Συγκριτικές εξετάσεις μεταξύ φωτογραφιών γνωστών και αγνώστων προσώπων/ατόμων και αντικειμένων.

Σημαντική υποστήριξη στο έργο του Τμήματος αποτελεί η συμμετοχή του προσωπικού στις ετήσιες συναντήσεις της ομάδας εργασίας της Ψηφιακής Εικόνας του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εγκληματολογικών Ινστιτούτων (ENFSI – European Network of Forensic Science Institutes – Digital Imaging Working Group, http://www.enfsi.eu).

Παράλληλα, οι πραγματογνώμονες του Τμήματος συμμετέχουν σε εξειδικευμένες εγκληματολογικές εκπαιδεύσεις του Οργανισμού LEVA (Law Enforcement & Emergency Services Video Association – www.leva.org), από τον οποίο έχει απονεμηθεί η πιστοποίηση του ForensicVideoTechnician.

Κλειστά κυκλώματα βιντεοεπιτήρησης (CCTV)

Στο Εργαστήριο Βίντεο και Εικόνας, εξετάζονται ετησίως περί τις τρεις χιλιάδες υποθέσεις. Από τον τεράστιο αυτό αριθμό υποθέσεων, οι Εξεταστές του Τμήματος, έχουν αποκτήσει μεγάλη εμπειρία κυρίως στην εξέταση των συσκευών ψηφιακής καταγραφής βίντεο (DVR) και γενικότερα στην αξιολόγηση της συνολικής εγκατάστασης ενός συστήματος βιντεοεπιτήρησης.

Στην περίπτωση διερεύνησης ενός αδικήματος, ο στόχος, σχετικά με την ύπαρξη βιντεοληπτικού υλικού, ως φυσικό εύρημα στη σκηνή του εγκλήματος, κινείται σε τρία στάδια:

• Στην προσπάθεια ανεύρεσης, πρόσβασης και διαφύλαξης του υλικού αυτού.
• Στην ανάγνωση και ‘εξαγωγή’ του υλικού, στην καλύτερη δυνατή ποιότητα, από τη συσκευή καταγραφής.
• Στην ανάλυση και ερμηνεία του περιεχομένου του υλικού και στην επεξεργασία της εικόνας του προς βελτίωση.

Ως διαπίστωση, από την αποκτηθείσα εμπειρία στην εξέταση σχετικών υποθέσεων, προκύπτει ότι κρίνεται σημαντική η συνδρομή του προσωπικού ασφαλείας της επιχείρησης καθώς και του τεχνικού εγκατάστασης του συστήματος. Επίσης είναι διαπιστωμένο ότι κατά την εξέταση υποθέσεων βιντεοληπτικού υλικού, ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την ταχύτητα της εξέτασης είναι η ύπαρξη του κατάλληλου λογισμικού αναπαραγωγής.

Παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα του βιντεοληπτικού υλικού.

Σημαντικό ρόλο στο αποτέλεσμα της εξέτασης του βιντεοληπτικού υλικού αποτελεί η ποιοτική του επάρκεια, την οποία διαμορφώνουν και επηρεάζουν πολλοί παράγοντες. Οι σημαντικότεροι είναι οι κάτωθι:

Συμπίεση. Συμπίεση είναι διαδικασία που εφαρμόζεται σε ένα ψηφιακό αρχείο προκειμένου να μειωθεί το μέγεθός του, μειώνοντας την ποσότητα των δεδομένων, ώστε να απαιτεί λιγότερο αποθηκευτικό χώρο.  Η διαδικασία αυτή επιφέρει σημαντικές αλλοιώσεις στο οπτικό υλικό του αρχείου όπως εμφάνιση Artifacts, Blockiness, χρωματικές αλλαγές, αλλοιώσεις στην κίνηση-ταχύτητα, Mosquitos, Quantization noise, Clipping, aliasing. Για το λόγο αυτό η συμπίεση αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα που επηρεάζει το βίντεο ως πειστήριο και η κατανόηση της επίδρασης αυτής είναι σημαντικότατη στην ακριβή επεξήγηση-ερμηνεία του περιεχομένου του.

Επιλογή ακατάλληλων υλικών, Κακή τοποθέτηση και συνδεσμολογία, ακατάλληλες ρυθμίσεις. Η εγκατάσταση ενός συστήματος βιντεοεπιτήρησης απαιτεί πρώτα από όλα την εκπόνηση μελέτης από εξειδικευμένο προσωπικό. Σημαντικότατο ρόλο στη μελέτη αυτή θα παίξουν οι αιτούμενες προδιαγραφές του συστήματος, ώστε να εξασφαλίζουν επιτυχώς το σκοπό της ύπαρξής του. Για το λόγο αυτό απαιτείται γνώση της σύγχρονης τεχνολογίας από τους εγκαταστάτες ώστε με την επιλογή των κατάλληλων υλικών, με την καλύτερη δυνατή συνδεσμολογία-καλωδίωση και τις ενδεδειγμένες ρυθμίσεις, να επιτυγχάνεται ο σκοπός της τοποθέτησης. Η μη τήρηση των ανωτέρω, και ιδίως η επιλογή υλικών ακατάλληλων για την επίτευξη του σκοπού της εγκατάστασης, η τοποθέτηση της κάμερας σε λάθος θέση (μεγάλη απόσταση-κακή γωνία), η κακή ρύθμιση των φακών της κάμερας, ο ακατάλληλος φωτισμός και η πρόχειρη συνδεσμολογία-καλωδίωση, θα επηρεάσουν δραματικά την ποιότητα του βιντεοληπτικού υλικού.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι κατά την εγκατάσταση του συστήματος θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η κείμενη νομοθεσία, σχετική με την καταγραφή και συλλογή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ώστε το σύστημα βιντεοεπιτήρησης να είναι πλήρως εναρμονισμένο με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας αυτής. Ειδικότερα, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη:

• Ο Ν. 2472/1997 «Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα», όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Ν. 3471/2006 «Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών».
• Η οδηγία 2274/31-3-2011 «Χρήση συστημάτων βιντεοεπιτήρησης για την προστασία προσώπων και αγαθών» της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (http://www.dpa.gr).
• Οι αποφάσεις της ανωτέρω Αρχής σχετικά με τη θεματική ενότητα «Συστήματα Βιντεοεπιτήρησης».

Επίλογος

Στην εξέταση αποδεικτικών μέσων και πειστηρίων βιντεοληπτικού υλικού από συστήματα βιντεοεπιτήρησης, κρίσιμο στοιχείο αποτελεί η ταχύτητα ανταπόκρισης. Η άμεση ανεύρεση, διασφάλιση, εξαγωγή και εξέταση του βίντεο έχει σημαντικό αντίκτυπο στη διερεύνηση του αδικήματος. Κατόπιν των ανωτέρω, γίνεται αντιληπτό ότι τόσο η εγκατάσταση συστημάτων βιντεοεπιτήρησης όσο και η εγκληματολογική-επιστημονική εξέταση βιντεοληπτικού ή/και φωτογραφικού υλικού προς χρήση των δικαστικών Αρχών, απαιτεί εξειδικευμένη γνώση τόσο σε νομικά όσο και σε τεχνολογικά ζητήματα.

Δεδομένων τούτων, σε συνδυασμό με την ραγδαίως αναπτυσσόμενη τεχνολογία, είναι φανερό ότι καθίσταται επιβεβλημένη η στενή συνεργασία των Αρχών Ασφαλείας του Κράτους με τον Ιδιωτικό Τομέα (εταιριών Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας, εταιριών εγκαταστάσεων συστημάτων ασφαλείας και βιντεοεπιτήρησης), η συνεργασία και η συνεισφορά του οποίου κρίνεται πολύτιμη για την υποβοήθηση του έργου των διωκτικών Αρχών.