Η συμβολή των Ζώων στις υπηρεσίες ασφαλείας

Πέραν της τεχνολογίας και του ανθρώπινου δυναμικού, αισθητή έχει γίνει τα τελευταία χρόνια και η χρήση των ζώων στον τομέα της ασφάλειας, ως  αποτελεσματικών μέσων για την καταπολέμηση του κοινού εγκλήματος, αλλά και της τρομοκρατίας. Εκμεταλλευόμενοι την οξυδέρκεια και τις αισθήσεις τους, οι δυνάμεις ασφαλείας στρατολογούν και εκπαιδεύουν συνεργάτες από τον κόσμο των ζώων, με στόχο την  ανίχνευση εκρηκτικών μηχανισμών, ναρκωτικών ουσιών και ό,τι άλλο βάλει ο ανθρώπινος νους.

Οι ένοπλες δυνάμεις και τα σώματα ασφαλείας δεν στηρίζονται αποκλειστικά πλέον στο ανθρώπινο δυναμικό για την καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας, καθώς η τεχνολογία σήμερα παρέχει πληθώρα εξελιγμένων μηχανισμών και συστημάτων, που ενισχύουν τις ανθρώπινες δυνατότητες στον τομέα της ασφάλειας. Το κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, για παράδειγμα, δίνει στον υπεύθυνο ασφαλείας τη δυνατότητα να επέμβει εγκαίρως σε περίπτωση που αντιληφθεί ύποπτες κινήσεις εντός του χώρου παρακολούθησης. Ωστόσο, αν και η χρήση της τεχνολογίας παραμένει αναμφισβήτητα ένα βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι της ασφάλειας, σε πολλές περιπτώσεις η συμβολή των ζώων έχει πιο επιτυχή αποτελέσματα από αυτήν του ανθρώπινου παράγοντα ή των τεχνολογικών μέσων.  

Χαρακτηριστικό των υπηρεσιών ασφαλείας που προσφέρει η εταιρεία G4S στη Γερμανία, είναι η χρήση των αλόγων στις λεγόμενες έφιππες περιπολίες, τα οποία άλογα, όχι μόνο προσδίδουν στους υπευθύνους ασφαλείας δυναμική και επιβλητική παρουσία, αλλά εξασφαλίζουν και καλύτερη εποπτεία του περιβάλλοντα χώρου.
Τον ίδιο σκοπό εξυπηρετεί και η χρήση των καμηλών από την εταιρεία G4S που εδρεύει στο Μαλάουι. Συγκεκριμένα, οι υπεύθυνοι ασφαλείας έχουν "οπτική πρόσβαση" σε δύσβατες περιοχές όλο το 24ωρο, καθώς η οξυδερκής όραση των καμηλών ακόμα και τις νυχτερινές ώρες, τους επιτρέπει να εντοπίζουν και να ακινητοποιούν άμεσα επίδοξους ληστές που λειτουργούν υπό την κάλυψη του σκοταδιού. Ευρέως γνωστή είναι η συμβολή των σκύλων στον τομέα της ασφάλειας, όντας εδώ και πολλά χρόνια το ισχυρότερο όπλο της αστυνομίας και των σωμάτων ασφαλείας. Λόγω της οξυδέρκειας των αισθήσεών τους, οι ειδικά εκπαιδευμένοι σκύλοι χρησιμοποιούνται για τους εξής σκοπούς:

Φύλαξη ανθρώπων
Οι αστυνομικοί σκύλοι φύλαξης είναι συνήθως ράτσας Malinois ή German Shepherd και συνδράμουν στην προστασία είτε επώνυμων προσώπων, είτε επικίνδυνων κρατουμένων στις πεζές μετακινήσεις τους, από άμεσες επιθέσεις. Είναι ειδικά εκπαιδευμένοι, ώστε να αντιλαμβάνονται έγκαιρα την ύπαρξη πιθανών κινδύνων στο χώρο και να επεμβαίνουν σε περίπτωση συμπλοκής ή απόπειρας επιθέσεων των προστατευόμενων προσώπων, απομακρύνοντας ή ακινητοποιώντας τους υπόπτους.

Εντοπισμός ανθρώπων και αντικειμένων
Οι αστυνομικοί σκύλοι ιχνηλασίας ή αλλιώς λαγωνικά, χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό καταζητούμενων, αγνοουμένων προσώπων, καθώς και χαμένων ή πλαστών αντικειμένων. Λόγω της δυνατής τους όσφρησης, τα λαγωνικά μπορούν και αναγνωρίζουν άμεσα τη μυρωδιά του στόχου τους, ακόμα και όταν αυτή μπερδεύεται με άλλες μυρωδιές και, ακολουθώντας τα ίχνη της, οδηγούν το συνοδό τους στην πηγή.
Επιπλέον, πολλοί σκύλοι της αστυνομίας εκπαιδεύονται για τον εντοπισμό σωμάτων σε αποσύνθεση. Η όσφρηση των σκύλων είναι τόσο δυνατή, που μπορούν να εντοπίσουν ακόμα και σώματα που βρίσκονται κάτω από τρεχούμενο νερό. Xώρες όπως ο Καναδάς, οι ΗΠΑ και η Βόρειος Αφρική, χρησιμοποιούν τα λαγωνικά για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου άγριων ζώων. Οι σκύλοι αυτοί είναι ειδικά εκπαιδευμένοι, ώστε να εντοπίζουν ζώα της άγριας φύσης, όπως παπαγάλους, καθώς και συγκεκριμένα μέρη ζώων, όπως ελεφαντόδοντα και κέρατα ρινόκερων.   
Αυτήν την περίοδο, δύο λαμπραντόρ εκπαιδεύονται από τη βρετανική αστυνομία για την ανίχνευση πλαστών DVD. Παρόλο που οι σκύλοι δεν έχουν την οσφρητική ικανότητα να διακρίνουν ένα αυθεντικό από ένα πλαστό DVD, κατά τη διάρκεια πιλοτικού προγράμματος στην εταιρεία μεταφορών  FedEx και αργότερα στο αεροδρόμιο του London Stansted, τα δύο λαμπραντόρ αναγνώρισαν με επιτυχία τα πακέτα, τις αποσκευές και τα κουτιά που περιείχαν DVDs.

Ανίχνευση ναρκωτικών ουσιών και εκρηκτικών
Η ομάδα αστυνομικών σκύλων για την ανίχνευση ναρκωτικών και εκρηκτικών, συγκροτείται κυρίως από σκύλους ράτσας German Shepherd, Labrador, Malinois και Golden Retriever. Οι σκύλοι αυτοί χρησιμοποιούνται εντατικά στον έλεγχο των  αποσκευών των επιβατών, για την ανίχνευση ναρκωτικών, απαγορευμένων τροφίμων και εκρηκτικών. Ένας ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος χρειάζεται συνολικά 20 με 30 λεπτά για τον έλεγχο των επισκευών 300 επιβατών ενός Boeing 747, ενώ τουλάχιστον 36 αξιωματικοί ασφάλειας θα απαιτούνταν για την ολοκλήρωση του ίδιου ελέγχου, με τον ίδιο βαθμό αποτελεσματικότητας. Η παρουσία των σκύλων ανίχνευσης εκρηκτικών στα διεθνή αεροδρόμια, εντατικοποιήθηκε με πρωτοβουλία των Βρετανικών Αρχών, μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Ιουλίου 2005 στο Λονδίνο. Για τον ίδιο σκοπό, οι σκύλοι αυτοί χρησιμοποιούνται και  από τα τρένα Heathrow Express. Σημαντική επίσης είναι η παρουσία των σκύλων στις φυλακές, για την ανίχνευση ναρκωτικών ουσιών που πιθανόν να μεταφέρουν οι επισκέπτες των κρατουμένων ή ακόμη και οι ίδιοι οι κρατούμενοι. Στην Αγγλία συγκεκριμένα, υπάρχει ένα ειδικά εκπαιδευμένο Springer Spaniel, που μπορεί και εντοπίζει την παρουσία λαθραίων κινητών συσκευών, πολλές από τις οποίες χρησιμοποιούνται από τους κρατούμενους για τη διακίνηση ναρκωτικών και ειδών λαθρεμπορίου μέσα στις φυλακές.
Αισθητή έχει γίνει τα τελευταία χρόνια η χρήση και άλλων ζώων στον τομέα της ασφάλειας, είτε σε συνεργασία με άλλα ζώα της αστυνομίας και των σωμάτων ασφαλείας, είτε ως πιο αποτελεσματικά μέσα για την εξιχνίαση υποθέσεων και την τήρηση της ασφάλειας.
Για παράδειγμα, το 2005, οκτώ αφρικανικοί αρουραίοι, με τη βοήθεια σκύλων της αστυνομίας καθώς και ανιχνευτών μετάλλων, συνέδραμαν στον καθαρισμό έκτασης γόνιμης γης στη Μοζαμβίκη, η οποία είχε μετατραπεί σε ναρκοπέδιο κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Λόγω του μικρού μεγέθους τους, οι αρουραίοι μπορούσαν να διασχίσουν το ναρκοπέδιο χωρίς τον κίνδυνο ενεργοποίησης των ναρκών. Σύμφωνα με ¶γγλους επιστήμονες, η χρήση ποντικών στον εντοπισμό εκρηκτικών ουσιών και γενικότερα στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, έχει αποδειχθεί σε πολλές περιπτώσεις πιο αποτελεσματική από αυτή των σκύλων. Το μικρό τους μέγεθος κάνει εύκολη την πρόσβασή τους σε μικρούς και στενούς χώρους, ενώ το σχεδόν αμελητέο βάρος τους, ελαχιστοποιεί τη δυνατότητα πυροδότησης εκρηκτικών. Επιπλέον, επειδή οι ποντικοί κινούνται τοποθετώντας πάντα τη μύτη τους κοντά στο έδαφος και έχουν πολύ ανεπτυγμένη την αίσθηση της όσφρησης, μπορούν και εντοπίζουν σε σχετικά γρήγορο χρόνο υπόγειους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Στην Αμερική μάλιστα, δύο Βρετανοί επιστήμονες κατάφεραν μέσα από πειράματα να αυξήσουν την όσφρηση κάποιων ποντικών, έως και 10.000 φορές πάνω από το φυσιολογικό, συμβάλλοντας έτσι στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.
Σε πειραματικό στάδιο βρίσκεται και το νέο πρόγραμμα της αμερικανικής υπηρεσίας αμυντικών μελετών (DARPA), με στόχο την ανάπτυξη εντόμων με ενσωματωμένα μικροτσίπ, τα οποία θα ελέγχονται με τηλεχειρισμό και θα χρησιμοποιούνται στην ανίχνευση εκρηκτικών. Η ενσωμάτωση των μικροτσίπ στα έντομα θα γίνεται κατά τη διάρκεια της μεταμόρφωσής τους σε πλήρως φτερωτά ενήλικα όντα.
Αντίθετοι με την ενέργεια αυτή είναι οι εντομολόγοι, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο εγκέφαλος των ενήλικων εντόμων είναι προγραμματισμένος για δύο μόνο λειτουργίες, την αναζήτηση συντρόφου και το ζευγάρωμα. Επομένως, θεωρούν ότι μια τέτοια απόπειρα σύνδεσης συσκευών ελέγχου στα νευρικά κυκλώματα που ελέγχουν τα φτερά εν πτήσει των εντόμων, θα ήταν από τεχνικής άποψης εξαιρετικά δύσκολη. Παρόλα αυτά, η υπηρεσία ισχυρίζεται ότι τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα των πειραμάτων της είναι αρκετά ικανοποιητικά και εκτιμά ότι στο άμεσο μέλλον τα τροποποιημένα αυτά έντομα θα είναι σε θέση να αντικαταστήσουν μέχρι και τους σκύλους, στην ανίχνευση εκρηκτικών και άλλων χημικών ουσιών.
Αξιοσημείωτη είναι τα τελευταία χρόνια και η εξέλιξη της τεχνολογίας στο υδάτινο περιβάλλον, για την προστασία και την ανίχνευση βομβών, με απώτερο στόχο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Συγκεκριμένα, το Αμερικανικό Ναυτικό έχει εκπονήσει ένα ειδικό πρόγραμμα εκπαίδευσης 75 δελφινιών και 25 θαλάσσιων ελεφάντων, για την προστασία στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε λιμάνια και πλοία. Σύμφωνα με το πρόγραμμα αυτό, τα δελφίνια και οι θαλάσσιοι ελέφαντες έχουν εκπαιδευτεί προκειμένου να ανιχνεύουν νάρκες και να εντοπίζουν οποιονδήποτε κολυμβητή εξοπλισμένο με εκρηκτικά, αποπειραθεί να πλησιάσει τη φυλασσόμενη περιοχή. Οι εκπαιδευτές των δελφινιών αξιοποιούν την ικανότητά τους να εκπέμπουν ηχητικά κύματα, τα οποία ανακλώνται όταν προσπέσουν σε κάποιο αντικείμενο, όπως μια θαλάσσια νάρκη, ενώ ανάλογα με τις αντιδράσεις τους, γνωστοποιούν την ύπαρξη νάρκης.