Συστήματα πυρανίχνευσης: Μια κρίσιμη επιλογή

Ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ασφάλειας των κτιριακών εγκαταστάσεων είναι η έγκαιρη αναγνώριση των πυρκαγιών. Σημαντικό ρόλο σε αυτό εκτελούν τα συστήματα πυρανίχνευσης. Ποια είναι όμως εκείνα τα στοιχεία που οφείλουν να γνωρίζουν οι εμπλεκόμενοι με την πυρασφάλεια των κτιρίων, ώστε να επιλέγουν αποτελεσματικά συστήματα πυρανίχνευσης;

Αν και παλαιότερα η κινητοποίηση για το σβήσιμο μιας πυρκαγιάς βασιζόταν στην τύχη και στο εάν κάποιος αντιλαμβανόταν έγκαιρα την εστία ώστε να πατήσει το ειδικό πλήκτρο και να ειδοποιήσει (συνήθως μέσω τηλεφώνου) την πυροσβεστική υπηρεσία, πλέον η διαδικασία έχει αυτοματοποιηθεί, ειδικά στις μεγάλες κτιριακές εγκαταστάσεις.

Η ειδοποίηση γίνεται με τα αυτόματα συστήματα πυρανίχνευσης, η λειτουργία των οποίων εξασφαλίζει συνεχή επιτήρηση με μεγάλο βαθμό αξιοπιστίας.

Για το λόγο αυτό, η εγκατάστασή τους οφείλει να γίνεται βάσει συγκεκριμένης νομοθεσίας, που προδιαγράφει ακριβώς τις απαιτήσεις κάθε χώρου ανάλογα με τις διαστάσεις του, τη χρήση του και τον αριθμό των ατόμων που το χρησιμοποιούν. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όμως – και όποτε κρίνεται σκόπιμο ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες – θα πρέπει εκτός των ελάχιστων συστημάτων που προδιαγράφονται από την υφιστάμενη νομοθεσία, να τοποθετούνται και επιπλέον μονάδες ανίχνευσης. Στη χώρα μας, τα θέματα πυροπροστασίας των κτιρίων ρυθμίζει σχετικό προεδρικό διάταγμα του 1988 (Π.Δ. 71, Φ.Ε.Κ. 32 Α/17-2-1988).
Για όσους όμως ασχολούνται με αυτόν τον τομέα, όπως οι μελετητές, οι εγκαταστάτες και οι προμηθευτές, εκτός των θεωρητικών θεμάτων τα οποία εξετάζει η νομοθεσία, υπάρχουν και αρκετά πρακτικά θέματα τα οποία έχουν σχέση με τη σωστή εγκατάσταση και λειτουργία των συστημάτων πυρανίχνευσης. Η γνώση αυτών των θεμάτων βοηθάει συχνά στη μείωση του χρόνου εγκατάστασης αλλά και του απαιτούμενου κόστους. Επίσης, συμβάλλει και στη βελτίωση των διαδικασιών προληπτικής και επεμβατικής συντήρησης. Όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν χωρίς κανένα συμβιβασμό στο επίπεδο της ασφάλειας και συχνά η εφαρμογή τους συνεισφέρει στη βελτίωση του βαθμού ασφαλείας και στην καλύτερη λειτουργία των συστημάτων πυρανίχνευσης.

Ολοκληρωμένες λύσεις
Ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να δοθεί στην επιλογή συστημάτων που απαρτίζονται από τα προϊόντα μιας συγκεκριμένης σειράς. Δηλαδή, ο προμηθευτής και ο εγκαταστάτης οφείλουν να παρέχουν ολοκληρωμένες λύσεις. Χωρίς να είναι απαραίτητο ότι προϊόντα από διαφορετικές εταιρείες δεν είναι συμβατά μεταξύ τους, αλλά είναι εύλογο ότι εξαρτήματα από την ίδια εταιρεία και ακόμα καλύτερα από την ίδια σειρά προϊόντων, έχουν μεγαλύτερο βαθμό συμβατότητας και εξαλείφονται οι πιθανότητες δυσλειτουργίας λόγω ασυμβατότητας.
¶λλο ένα σημαντικό κριτήριο αξιολόγησης του προμηθευτή είναι η τεχνική υποστήριξη που διαθέτει. Η υποστήριξη είναι χρήσιμο να επεκτείνεται σε όλο το φάσμα σχεδιασμού, εγκατάστασης και λειτουργίας του συστήματος. Αξίζει να επισημανθεί ότι ένα ολοκληρωμένο τμήμα τεχνικής υποστήριξης, επανδρωμένο από ανθρώπους με γνώση του αντικειμένου, απαιτεί μια επένδυση εκ μέρους της εταιρείας, χωρίς να υπάρχει και άμεση απόσβεσή της. Για το λόγο αυτό, πολλές εταιρείες αποφεύγουν να επενδύσουν στη δημιουργία και επάνδρωση του συγκεκριμένου τμήματος, αφήνοντας στην κρίσιμη ώρα τους συνεργάτες τους, εκτεθειμένους.
Ταυτόχρονα, οι προμηθευτές οφείλουν να διασφαλίζουν ότι θα μπορούν να ανταποκριθούν σε οποιαδήποτε έκτακτη ανάγκη προκύψει μελλοντικά, προσφέροντας τις ανάλογες τεχνικές λύσεις.

Κριτήρια αξιολόγησης

Οι εκπρόσωποι των προμηθευτριών εταιρειών, στην προσπάθειά τους να πουλήσουν τα συστήματά τους, θα ισχυρισθούν το οτιδήποτε,. Πολλές φορές μάλιστα, τα επίσημα πιστοποιητικά βοηθούν στην ενίσχυση των επιχειρημάτων τους, καθώς σύμφωνα με τα συγκεκριμένα έγγραφα η συντριπτική πλειοψηφία των συστημάτων που διατίθενται στην αγορά, πληρούν τις ελάχιστες τυπικές προδιαγραφές που επιβάλλει η εθνική και κοινοτική νομοθεσία. Εκείνοι όμως που επιλέγουν και έχουν την ευθύνη της σωστής επιλογής, οφείλουν να εντρυφήσουν βαθύτερα στα τεχνικά χαρακτηριστικά των συστημάτων και να διαπιστώσουν τις πραγματικές τους δυνατότητες και την αξιοπιστία τους. Όροι όπως ΜΤΒF (Mean Time Between Failure) και MTRR (Mean Time To Repair) που υποδηλώνουν τους χρόνους εμφάνισης βλαβών και τους χρόνους αποκατάστασης της ομαλής λειτουργίας, πρέπει να διερευνηθούν ενδελεχώς και να αξιολογηθούν.
Ένα σύστημα πυρανίχνευσης χαμηλού κόστους είναι πιθανό να αστοχήσει νωρίτερα ή να είναι υπαίτιο για λανθασμένους συναγερμούς. Ακόμα χειρότερα, υπάρχει η περίπτωση να μη δώσει σήμα συναγερμού σε περίπτωση πυρκαγιάς, με πιθανές επιπτώσεις την πρόκληση υλικών ζημιών ή ακόμα και τον τραυματισμό ή απώλεια ανθρώπινων ζωών.
Ιδιαίτερη έμφαση για την αξιολόγηση των συστημάτων  πυρανίχνευσης πρέπει να δίνεται στην ευκολία εγκατάστασής τους και στις δυνατότητες παραμετροποίησής τους. Σημαντικό ρόλο σε αυτό το στάδιο της αξιολόγησης παίζουν και οι απόψεις άλλων εγκαταστατών, που στο παρελθόν πιθανώς να έχουν δουλέψει με μερικά από τα συστήματα τα οποία βρίσκονται υπό εξέταση.
Η σχέση απόδοσης προς κόστος, είναι μία παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται πάντα υπόψη όταν συγκρίνονται διάφορες τεχνικές προτάσεις. Είναι πιθανόν ένα σύστημα, αρχικά να φαίνεται ότι είναι φθηνότερο, αλλά να μη διαθέτει τα ίδια χαρακτηριστικά με μία ακριβότερη πρόταση. Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει προφανής αλλοίωση της σχέσης απόδοσης / κόστους, καθώς δεν συγκρίνονται όμοια προϊόντα και τελικά μπορεί το τελικό κόστος του αρχικά φθηνότερου συστήματος να αποβεί μεγαλύτερο.
¶λλη μία πτυχή που έχει μεγάλη σημασία, είναι η τεχνολογική μακροβιότητα του συστήματος. Όπως είναι γνωστό, βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου τα δεδομένα αλλάζουν με γοργούς ρυθμούς, οπότε και η λύση που θα επιλεγεί οφείλει να μην ξεπερασθεί τεχνολογικά μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σε αυτό παίζουν μεγάλο ρόλο και οι δυνατότητες επεκτασιμότητας του συστήματος, ούτως ώστε σε περίπτωση που κριθεί απαραίτητο να μπορεί να αναβαθμιστεί με σχετική ευκολία.
Τα κόστη συντήρησης είναι εξίσου σημαντικά στη διαδικασία επιλογής. Η αντικατάσταση των συσσωρευτών και το κόστος των ανταλλακτικών και των περιφερειακών εξαρτημάτων μπορούν να ανεβάσουν, τελικά, υπέρμετρα το κόστος και χωρίς αυτό να γίνει εύκολα αντιληπτό. Οπότε, εκείνοι που θα κληθούν να επιλέξουν οφείλουν να αναζητήσουν τα συγκεκριμένα στοιχεία και να τα αξιολογήσουν ανάλογα.

Αν και σε πολλούς, ίσως οι παραπάνω συμβουλές φανούν ως εκ των ουκ άνευ, θα εκπλαγούν όταν διαπιστώσουν ότι στην πράξη τα ίδια λάθη επαναλαμβάνονται πολλές φορές και τελικά επιλέγονται συστήματα που δεν ανταποκρίνονται στο ρόλο τους. Ο μόνος σίγουρος τρόπος για την αποφυγή των λαθών είναι η δημιουργία μιας αναλυτικής λίστας ελέγχου (checklist), που θα επιτρέπει την αντικειμενική αξιολόγηση των συστημάτων πυρανίχνευσης τα οποία διατίθενται σήμερα στην αγορά. Η μελέτη και υλοποίηση ενός αποτελεσματικού συστήματος πυρανίχνευσης βασίζεται σε μεγάλο ποσοστό στη σωστή επιλογή των εξαρτημάτων που το απαρτίζουν. Αυτό, σε συνδυασμό με μια ολοκληρωμένη μελέτη που να προβλέπει όλες τις πιθανές εστίες κινδύνου, αυξάνει σε μεγάλο βαθμό την πυροπροστασία ενός κτιρίου και το διασφαλίζει από τους σχετικούς κινδύνους.