Αccess control με μακρινό ορίζοντα χρήσης

Κατά την προμήθεια ενός συστήματος ελέγχου πρόσβασης, ένα από τα βασικότερα κριτήρια επιλογής πρέπει να είναι το πώς αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί πιο αποτελεσματικά για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη χρονική περίοδο, λαμβάνοντας υπόψη ποια είναι τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν το μελλοντικό βαθμό χρηστικότητάς του.

Τα συστήματα ελέγχου πρόσβασης αποτελούν πλέον αναπόσπαστο τμήμα της ηλεκτρομηχανολογικής υποδομής πολλών μεγάλων κτιριακών συγκροτημάτων. Αυτό είναι λογικό, καθώς οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί που στεγάζονται σε αυτούς τους χώρους επιδιώκουν να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερο έλεγχο στη ροή εργαζομένων και επισκεπτών.

Το σύστημα access control, εκ φύσεως είναι από τα πλέον χρησιμοποιούμενα από όλους όσοι διακινούνται μέσα στο κτίριο, καθώς είναι πιθανό να το συναντούν και να το χρησιμοποιούν σε κάθε θύρα του κτιρίου, σε αντίθεση με τα άλλα συστήματα ασφαλείας που χρησιμοποιούνται μόνο από το ειδικευμένο προσωπικό ή από ανθρώπους που έχουν εξουσιοδότηση. Κάθε σύστημα CCTV, για παράδειγμα, ελέγχεται μόνο από το προσωπικό ασφαλείας, ενώ πρόσβαση στο χειρισμό του συστήματος συναγερμού – εκτός του προσωπικού ασφαλείας – έχουν μόνο εξουσιοδοτημένα πρόσωπα. Η ευρεία χρήση του access control καθιστά λοιπόν ιδιαίτερα σημαντικό το έργο της σωστής και διορατικής επιλογής του. Συνήθως, σε μεγάλους οργανισμούς, υπεύθυνο για τη διαδικασία της επιλογής είναι το τμήμα προμηθειών, που όπως είναι φυσικό δέχεται και τις ανάλογες εισηγήσεις από τους υπεύθυνους ασφάλειας. Ως επί το πλείστον, τα βασικότερα κριτήρια επιλογής είναι το κόστος προμήθειας, οι εγγυήσεις για τη σωστή λειτουργία του και η τεχνική υποστήριξη που μπορεί να διαθέσει η προμηθεύτρια εταιρεία.

Ένα στοιχείο όμως που συχνά αγνοούν να το θέσουν ως ένα κριτήριο αξιολόγησης, είναι η δυνατότητα του συστήματος να ανταποκριθεί σε μελλοντικές απαιτήσεις. Ο διεθνής όρος που έχει καθιερωθεί για τον ορισμό αυτής της ιδιότητας ενός συστήματος, είναι «future proof». Αναζητώντας έναν κατάλληλο ορισμό στην ελληνική γλώσσα, μπορούμε να το περιγράψουμε ως το σύστημα που εξασφαλίζει μακροχρόνια χρήση και παράλληλα διαθέτει μεγάλο βαθμό ευελιξίας και επεκτασιμότητας. Αυτός ο ορισμός όμως – αν και δίνει μια εποπτική εικόνα – δεν θα βοηθήσει πολύ όσους εμπλέκονται με τις διαδικασίες επιλογής ενός συστήματος ελέγχου πρόσβασης, στο να καθορίσουν επακριβώς τα χαρακτηριστικά που οφείλει να διαθέτει, ώστε να ανταποκρίνεται στον παραπάνω ορισμό. Στις σελίδες που ακολουθούν, γίνεται μια προσπάθεια για την καλύτερη επεξήγηση και ανάλυση αυτών των στοιχείων.

Αριθμός χρηστών
Κάθε σύστημα ελέγχου πρόσβασης έχει έναν περιορισμό στον αριθμό των χρηστών που μπορεί να υποστηρίξει. Είναι λοιπόν βασικό να διασφαλιστεί ότι το σύστημα που πρόκειται να επιλεγεί δεν επαρκεί μόνο για τις τωρινές ανάγκες της επιχείρησης ή του οργανισμού, αλλά μπορεί να καλύψει και οποιαδήποτε μελλοντική επέκταση μέσα από μια εμπεριστατωμένη εκτίμηση. Στη σημερινή εποχή, οι συγχωνεύσεις και εξαγορές αποτελούν κοινή πρακτική στον κόσμο των επιχειρήσεων. Εξίσου συνηθισμένες είναι και οι κτιριακές επεκτάσεις των οργανισμών. Οπότε, το σύστημα ελέγχου πρόσβασης θα πρέπει να μπορεί να υποστηρίξει έναν επιπρόσθετο μεγάλο αριθμό εργαζομένων σε περίπτωση συγχώνευσης ή να έχει τη δυνατότητα επέκτασης σε περισσότερους χώρους όταν αυτό κριθεί αναγκαίο. Στην περίπτωση που το σύστημα δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις παραπάνω αλλαγές, τότε ίσως θα προκύψει η ανάγκη για προμήθεια εξαρχής ενός καινούριου συστήματος, με ό,τι κόστος συνεπάγεται αυτό. Όμως δεν είναι μόνο το οικονομικό κόστος που προκύπτει ύστερα από τη ριζική αλλαγή του συστήματος ελέγχου πρόσβασης, αλλά και η ενδεχόμενη εμφάνιση κενών ασφαλείας κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου.
Ωστόσο, δεν είναι και σωστό να φτάσουμε στο άλλο άκρο και να δώσουμε υπερβολικές διαστάσεις στην ανάπτυξη ενός συστήματος, που θα είναι σε θέση να διαχειριστεί πολύ περισσότερους χρήστες από τις οποιεσδήποτε μελλοντικές ανάγκες, μιας και θα χρεωθεί η επιχείρηση ένα κόστος για την απόκτηση ενός συστήματος, του οποίου όμως η απόσβεση δεν πρόκειται να γίνει ποτέ.
Το ιδανικό ανάμεσα στις δύο προαναφερθείσες ακραίες περιπτώσεις είναι να επιλεγεί ένα σύστημα, το οποίο θα είναι μεν επεκτάσιμο, αλλά χωρίς να υπάρχει ανάγκη να εγκατασταθεί ο επιπρόσθετος εξοπλισμός που θα χρειαστεί σε περίπτωση μεγαλύτερου αριθμού χρηστών. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα τμηματικής πρόσθεσης των επιμέρους εξαρτημάτων στο σύστημα, εφόσον κριθεί αναγκαίο.
Εάν οι τωρινές ανάγκες σε χρήστες είναι έστω -ν-, το σύστημα που θα επιλεγεί θα πρέπει να υποστηρίζει -ν- χρήστες συν κάποιο λογικό ποσοστό, το οποίο καθορίζεται από τους υπεύθυνους και σε καμία περίπτωση δεν καταφεύγουμε στην ακραία λύση της υποστήριξης v+v αριθμού χρηστών. Αλλά θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες διευκρινίσεις προς τους προμηθευτές, ώστε να εξεταστεί το ενδεχόμενο της ραγδαίας αύξησης των χρηστών και εάν μπορεί το σύστημα να ανταποκριθεί σε ένα παρόμοιο ενδεχόμενο – και φυσικά, με τι κόστος.
Εν πάση περιπτώσει, το θέμα της επεκτασιμότητας του συστήματος και της αποφυγής προμήθειας πλεονάζοντος εξοπλισμού είναι μόνο ένα από τα μέρη της εξίσωσης, που οφείλει ο υποψήφιος αγοραστής να επιλύσει προκειμένου να βρει ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου πρόσβασης, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. ¶λλος ένας βασικός παράγοντας είναι η τεχνολογία την οποία θα χρησιμοποιεί το σύστημα.

Τεχνολογία
Μέχρι πρόσφατα, οι πελάτες της αγοράς συστημάτων ελέγχου πρόσβασης έκαναν μια επιλογή όσον αφορά την τεχνολογία την οποία θα χρησιμοποιούσε το σύστημά τους και αναγκαστικά πορεύονταν με αυτήν και στο μέλλον. Ήταν δύσκολο έως και αδύνατο τεχνικά, αλλά και ασύμφορο οικονομικά, να κάνουν αργότερα τη μετάβαση σε άλλη τεχνολογία. Οποιαδήποτε παρόμοια ενέργεια θα έπρεπε να συνοδευτεί από μεγάλες αλλαγές στο χρησιμοποιούμενο υλικό, όπως αντικατάσταση των καρταναγνωστών και, φυσικά, εφοδιασμό με καινούριες κάρτες για όλους τους χρήστες. Ως εκ τούτου, κάθε σκέψη για αλλαγή της τεχνολογίας ήταν απαγορευτική και ήταν σπανιότατο το φαινόμενο να προχωράει ένας οργανισμός σε μια τέτοια κίνηση, χωρίς κάποιον πολύ σημαντικό λόγο, όπως παραδείγματος χάρη, αλλαγή των κτιριακών εγκαταστάσεων. Αυτή ήταν η κατάσταση πριν από λίγα χρόνια. Πλέον όμως έχουν εμφανιστεί νέα δεδομένα, όπως η παρουσίαση συσκευών ελέγχου πρόσβασης που μπορούν να υποστηρίζουν πολλαπλές τεχνολογίες. Το μεγάλο στοίχημα βέβαια, είναι η αυξανόμενη διάδοση των έξυπνων καρτών. Δηλαδή, όλο και περισσότεροι στρέφονται ή επιθυμούν να στραφούν προς τις έξυπνες κάρτες τελευταίας γενιάς, αλλά σε αρχικό στάδιο, ίσως για λόγους οικονομίας κλίμακας σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν τις υφιστάμενες κάρτες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν μια επιχείρηση με μεγάλο αριθμό εργαζομένων αποφασίζει να αλλάξει κτίριο. Στις νέες εγκαταστάσεις της, θα πρέπει να επιλέξει ένα σύστημα που ναι μεν αρχικά θα δέχεται τις παλιές κάρτες, αλλά σε σύντομο χρονικό διάστημα θα μπορεί να υποστηρίζει και κάρτες νέας γενιάς. Τη λύση σε αυτό το πρόβλημα τη δίνουν οι αναγνώστες πολλαπλών τεχνολογιών, οι οποίοι είναι σχεδιασμένοι να διαβάζουν κάρτες από διαφορετικές τεχνολογίες.
Όλα αυτά τα θέματα πρέπει να τεθούν στην κρίση του πελάτη, ώστε να είναι ενήμερος και συμμέτοχος στην τελική απόφαση. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο θα κατανοήσει καλύτερα το επιπρόσθετο κόστος που αναγκαστικά επιφέρει η επιλογή ενός παρόμοιου συστήματος. Δηλαδή, θα αντιληφθεί ότι στο μέλλον θα έχει μια σημαντική εξοικονόμηση, καθώς θα μπορεί να αξιοποιήσει το υφιστάμενο σύστημα ελέγχου πρόσβασης χωρίς μεγάλες αλλαγές, χωρίς να επηρεάζεται από οποιεσδήποτε αλλαγές στην τεχνολογία των καρτών.

Πράσινα κτίρια
Η διορατική επιλογή ενός συστήματος ελέγχου πρόσβασης μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά – αναλόγως τι επιλογή θα γίνει – την επιχείρηση και σε άλλους τομείς. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτοί οι τομείς συχνά φαίνεται ότι δεν έχουν άμεση σχέση με τα θέματα ασφάλειας, τα οποία σχετίζονται συνήθως με το σύστημα ελέγχου πρόσβασης. Εντούτοις, η έξυπνη επιλογή ενός access control συστήματος μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τη διαχείριση και αυτών των θεμάτων. Ένα από τα κυριότερα είναι η ενεργειακή εξοικονόμηση που μπορεί να υλοποιηθεί μέσω της αξιοποίησης του συστήματος ελέγχου πρόσβασης. Όπως είναι γνωστό, τα ενεργειακά θέματα και οι τρόποι μείωσης της καταναλισκόμενης ενέργειας έχουν αρχίσει να αποτελούν ένα από τα κυριότερα θέματα στην καθημερινή ατζέντα όλων των μεγάλων, αλλά και των μικρότερων οργανισμών. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την κοινοτική οδηγία 2002/91 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι εφαρμογές ελέγχου πρόσβασης μπορούν να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο για την εξοικονόμηση ενέργειας. Οδηγούμαστε σε μια κατάσταση, όπου σύντομα θα ζητούνται πιστοποιητικά για τη σωστή λειτουργία των μεγάλων κτιρίων όσον αφορά την ενεργειακή τους απόδοση και θα ήταν λάθος αν οι επιχειρήσεις αγνοήσουν τις δυνατότητες των συστημάτων ελέγχου πρόσβασης και σε αυτό το θέμα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν προηγμένα συστήματα ελέγχου πρόσβασης, που μπορούν να υποκαταστήσουν πολύ αποτελεσματικά σε ορισμένους τομείς τα συστήματα διαχείρισης των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων των κτιρίων, γνωστότερα και ως BMS (Building Management System). Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει ή να υποτιμήσει το ρόλο των καθαυτών συστημάτων BMS, αλλά παράλληλα, δεν μπορεί να μην υπολογίσει και το αξιοσημείωτο κόστος τους. Οπότε, είναι εύλογο να γίνει μία προσπάθεια συγκερασμού των δυνατοτήτων των δύο συστημάτων σε μια ενιαία εφαρμογή, όταν αυτό φυσικά είναι εφικτό. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δυνατότητα ελέγχου του φωτισμού ενός χώρου, ανάλογα με την παρουσία ανθρώπων σε αυτόν. Το σύστημα ελέγχου πρόσβασης έχει τη δυνατότητα εξ ορισμού να γνωρίζει αν σε ένα χώρο βρίσκονται άνθρωποι και ανάλογα να δίνει εντολές στον ηλεκτρικό πίνακα για άνοιγμα ή κλείσιμο των φώτων. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τις μονάδες κλιματισμού και εξαερισμού, που ειδικά οι πρώτες είναι αρκετά ενεργοβόρες και επιβαρύνουν σημαντικά την κατανάλωση ενός κτιρίου. Το σύστημα ελέγχου πρόσβασης θα ελέγχει εάν υπάρχουν άνθρωποι μέσα στα γραφεία και ανάλογα θα ρυθμίζονται οι επιθυμητές θερμοκρασίες, αλλά και θα μεταβάλλεται ο ρυθμός ανανέωσης του αέρα, όσον αφορά τα συστήματα εξαερισμού. Επειδή λοιπόν στο μέλλον είναι πολύ πιθανό να ζητηθεί από μία επιχείρηση η βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων που βρίσκονται στις εγκαταστάσεις της, είναι χρήσιμο να υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες και στο σύστημα ελέγχου πρόσβασης που θα επιλεγεί.

Υγιεινή και ασφάλεια
¶λλος ένας τομέας, που για τους περισσότερους φαντάζει εντελώς άσχετος με τα συστήματα ελέγχου πρόσβασης, είναι η υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων. Πρόκειται όμως για άλλο ένα θέμα ύψιστης σημασίας για τις επιχειρήσεις, αλλά και για τους επικεφαλής αυτών. Κάθε εργατικό ατύχημα επιφέρει πλήθος αναταράξεων και δημιουργεί συνθήκες κρίσης σε οποιαδήποτε επιχείρηση. Παράλληλα, ανάλογα με το ατύχημα ακολουθούν νομικές εμπλοκές, ενώ και το οικονομικό κόστος είναι συχνά τεράστιο. Το σύστημα ελέγχου πρόσβασης μπορεί να φανεί χρήσιμο και στην πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων. Η λειτουργία του, μπορεί να αποτρέπει την είσοδο όχι μόνο ανθρώπων με κακόβουλες προθέσεις (διαρρηκτών, κατασκόπων από ανταγωνιστικές επιχειρήσεις), αλλά και εργαζόμενων σε χώρους στους οποίους δεν χρειάζεται να είναι. Σε μια βιομηχανία με μηχανήματα – τα οποία ίσως είναι επικίνδυνα για το προσωπικό που δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο – θα υπάρχει η δυνατότητα ελέγχου της εισόδου στους χώρους όπου αυτά είναι εγκατεστημένα. Ακόμα και αν δίνεται για κάποιο λόγο η άδεια εισόδου σε κάποιον υπάλληλο που το αντικείμενο εργασίας του δεν είναι στο συγκεκριμένο χώρο, αλλά έχει έλθει για κάποιον ειδικό λόγο, θα μπορούν μέσω του συστήματος ελέγχου να απενεργοποιούνται τα επικίνδυνα μηχανήματα. Επίσης, για να ηλεκτροδοτηθεί κάποιο μηχάνημα με μεγάλο βαθμό επικινδυνότητας, θα πρέπει να αναγνωρίζει το σύστημα ελέγχου πρόσβασης ότι στο χώρο βρίσκεται και ο κατάλληλος εργοδηγός που θα επιβλέπει την εργασία. Αυτή η χρήση του συστήματος ελέγχου πρόσβασης μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για τον τεχνικό ασφαλείας της εταιρείας και να ενισχύσει το σχέδιο ασφάλειας και υγιεινής της επιχείρησης.

Ενοποίηση συστημάτων
Όπως λοιπόν διαπιστώσαμε, ο αριθμός χρηστών, η υποστήριξη πολλαπλών τεχνολογιών, η ενεργειακή εξοικονόμηση και η διασφάλιση της υγιεινής στο χώρο εργασίας, αποτελούν μερικά από τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν τη μελλοντική αξιοποίηση ενός access control. Αλλά, από την παραπάνω λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει η δυνατότητα χρήσης του και από άλλα τμήματα της επιχείρησης . Παραδείγματος χάρη, το σύστημα ελέγχου πρόσβασης θα μπορούσε να αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τη Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού. Με χρήση ενός κατάλληλου λογισμικού για την παρακολούθηση των ωρών εργασίας του προσωπικού, θα μπορούσαν οι υπεύθυνοι να έχουν ανά πάσα στιγμή τον αριθμό των εργαζομένων που βρίσκονται στους χώρους της επιχείρησης και αυτών που για κάποιο λόγο έχουν φύγει από το κτίριο. Οπότε, έτσι θα αποφευχθούν τραγελαφικές περιπτώσεις, όπου σε ορισμένες επιχειρήσεις συνυπάρχουν συχνά και σε διπλανά σημεία, ο καρταναγνώστης του access control με την υποδοχή για τις κάρτες προσέλευσης του προσωπικού. Τις χαρακτηρίζουμε ως τραγελαφικές, διότι έχουμε πλεονασμό συστημάτων όταν μπορεί το access control με πολύ καλύτερα αποτελέσματα να εκτελέσει και αυτήν τη λειτουργία.
Εν κατακλείδι, δύσκολα θα βρεθεί κάποιος να αμφισβητήσει τις πολυδιάστατες δυνατότητες των σύγχρονων συστημάτων ελέγχου πρόσβασης. Εκείνο που μένει να συνειδητοποιήσουμε, είναι τι ακριβώς χρειαζόμαστε κατά την επιλογή του access control, ώστε η προμήθειά του να αποτελέσει μια ουσιαστική επένδυση για την επιχείρηση, όχι μόνο για το παρόν αλλά και για το μέλλον.

Του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ