Οι κατευθύνσεις στα συστήματα Access control

Οι ταινίες στις οποίες οι πρωταγωνιστές όφειλαν να περάσουν μέσα από υπερσύγχρονα συστήματα ελέγχου πρόσβασης, αποτελούν τον καλύτερο προπομπό για το τι θα δούμε στο κοντινό μέλλον.

Όλες οι τεχνολογίες που αντικρίζαμε με θαυμασμό και δέος στη μεγάλη οθόνη, σύντομα ίσως αποτελούν τμήμα της καθημερινότητάς μας.

Από τις απλές μηχανικές κλειδαριές και τις μεταλλικές θύρες που αποτελούν τη μηχανική μορφή των συστημάτων ελέγχου πρόσβασης, έως και τα σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα που ενσωματώνουν τις πιο πρόσφατες καινοτομικές εξελίξεις – και για τα οποία το Security Manager έχει κάνει πλείστες αναφορές – ο σκοπός τους παραμένει ίδιος και δεν είναι άλλος από τον όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερο έλεγχο των εισερχόμενων ατόμων σε έναν προκαθορισμένο χώρο. Εκείνο που έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, είναι τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται αυτός ο σκοπός. Η σύγκλιση των συστημάτων ασφαλείας με την πληροφορική, καθώς και η αυξημένη διάδοση των ενσύρματων και ασύρματων δικτύων, αλλάζουν σίγουρα τη φιλοσοφία των εγκαταστάσεων, διευκολύνοντας τους εγκαταστάτες καθώς η εργασία τους θα γίνει απλούστερη και ευκολότερη και παράλληλα θα τους δώσει μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τη διαμόρφωση του δικτύου. Επίσης, η ενσωμάτωση βελτιωμένου λογισμικού θα βοηθήσει και τους τελικούς χρήστες, καθώς η ευχρηστία των συστημάτων θα αυξηθεί και θα αποκτήσουν περισσότερες δυνατότητες παραμετροποίησης. ¶λλη μία σημαντική πτυχή των τελευταίων εξελίξεων είναι η έλευση των βιομετρικών τεχνολογιών, που αυξάνουν το βαθμό της ασφάλειας και θωρακίζουν ακόμα περισσότερο τους χώρους που περικλείουν τα συστήματα ελέγχου πρόσβασης. Ας ξετυλίξουμε όμως σιγά- σιγά το μίτο των τεχνολογικών καινοτομιών, εξετάζοντας αναλυτικότερα τις αλλαγές που θα επιφέρουν.

Ενοποίηση μέσω δικτύων
Ήδη σήμερα τα συστήματα ασφαλείας έχουν φθάσει σε έναν αξιοσημείωτο βαθμό ενοποίησης συγκριτικά με το πρόσφατο παρελθόν, με τα συστήματα ελέγχου πρόσβασης να αποτελούν βασικό πυλώνα αυτής της ενοποίησης. Όπως όλα δείχνουν η τάση αυτή θα συνεχισθεί, με το access control να αποκτά όλο και πιο καθοριστικό ρόλο. Σημαντικό στοιχείο που θα συμβάλει στην ενοποίηση των συστημάτων είναι η διαφαινόμενη επικράτηση των IP δικτύων ως μέσο μεταφοράς όλων των πληροφοριών και δεδομένων που διακινούνται μέσα στους σύγχρονους οργανισμούς. Πλέον, όλα τα επιμέρους συστήματα θα προσαρμόζονται στη φυσική υποδομή του IP δικτύου που θα είναι προεγκατεστημένο και θα πρέπει να συνεργάζονται μέσω αυτού.
Η διασυνδεσιμότητα IP είναι επίσης πολύ χρήσιμη σε εφαρμογές όπου απαιτείται να υπάρχει έλεγχος σε απομακρυσμένους χώρους από ένα κεντρικό σημείο, με τη χρήση δικτύων LAN μέσω του πρωτοκόλλου TCP/IP. Το σημαντικό είναι ότι ο έλεγχος του συστήματος είναι εφικτό πλέον να υλοποιηθεί μέσω του Web, στοιχείο που απλοποιεί σημαντικά τη συνολική διαδικασία. Με τις λύσεις Web επίσης μειώνεται σημαντικά το κόστος υλοποίησης, επιτρέποντας και σε μικρότερες εταιρείες να προχωρούν σε παρόμοιες εφαρμογές. Επιπλέον, ο έλεγχος του συστήματος μπορεί να γίνει όχι μόνο από ένα συμβατικό υπολογιστή αλλά και από οποιαδήποτε συσκευή που μπορεί να συνδεθεί στο δίκτυο. Δηλαδή από ένα PDA ή οποιαδήποτε άλλη έξυπνη συσκευή, με μόνη προϋπόθεση να τρέχει το Windows Mobile και φυσικά τον Internet Explorer ή οποιονδήποτε άλλο browser. H χρήση των συστημάτων ελέγχου πρόσβασης μέσω Web αναμένεται να επεκταθεί ακόμα περισσότερο στο μέλλον με την ενσωμάτωση περισσοτέρων δυνατοτήτων, αντικαθιστώντας όλο και περισσότερο τα συμβατικά συστήματα. Ηδη σήμερα αποτελούν μια πολύ καλή λύση για επιχειρήσεις μεσαίου μεγέθους, ενώ προσφέρουν όλες τις απαραίτητες λειτουργίες, όπως εκτύπωση καρτών, συνοπτικών αναφορών και αποστολή ειδοποιήσεων και σημάτων συναγερμών, σε περίπτωση που κάποιος μη εξουσιοδοτημένος προσπαθεί να εισέλθει σε απαγορευμένο χώρο.
Η τάση λοιπόν είναι η ενοποίηση όλων των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων ενός κτιρίου σε ένα φυσικό δίκτυο και κάτω από ένα μοναδικό σύστημα ελέγχου. Το θέμα που προκύπτει είναι ποιο σύστημα θα παίζει τον πρωτεύοντα ρόλο. Εάν η ενοποίηση περιοριστεί μόνο στα συστήματα ασφαλείας, τότε οι περισσότεροι ειδικοί έχουν την άποψη ότι το access control θα είναι ο πυρήνας της τελικής εφαρμογής και πάνω του θα εγκαθίστανται τα υπόλοιπα συστήματα, όπως το κλειστό κύκλωμα ελέγχου και το σύστημα συναγερμού. Όμως δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι ο μελλοντικός ρόλος του access control δεν είναι τόσο ξεκάθαρος. O John Hunepohl, διευθυντικό στέλεχος σε εταιρεία του χώρου, τονίζει: "Σήμερα το access control είναι η βασική πλατφόρμα για τα ενοποιημένα συστήματα. Αλλά στο μέλλον, αυτό είναι πιθανό να αλλάξει, καθώς όλες οι επιμέρους εφαρμογές θα αναγκασθούν να προσαρμοσθούν στις απαιτήσεις του ενιαίου δικτύου.". Τελικά, από ό,τι διαφαίνεται, ο ρόλος του access control ως κεντρικής πλατφόρμας θα εξαρτηθεί από τις εκάστοτε ανάγκες του έργου. Και όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ένα άλλο στέλεχος της βιομηχανίας των συστημάτων ασφαλείας, ο κος David Monk, πρόεδρος της εταιρείας Maglock.com: "Σε ορισμένες εφαρμογές, κεντρικό σύστημα θα είναι το CCTV, σε άλλες το σύστημα συναγερμού και σε άλλες το access control. Και αυτό εξαρτάται κυρίως από το πόσο καλά θα αντιληφθεί ο τελικός πελάτης τη σημασία του ελέγχου πρόσβασης."

Αναγνώριση χρηστών
Σήμερα υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι για ένα σύστημα ελέγχου πρόσβασης να αναγνωρίζει τους εξουσιοδοτημένους χρήστες. Ακόμα και οι κάρτες πρόσβασης που ως επί το πλείστον χρησιμοποιούνται, κατανέμονται σε αρκετές τεχνολογίες, όπως μαγνητικές, έξυπνες κάρτες μη επαφής, proximity, ενώ σίγουρα και η βιομετρική τεχνολογία αναμένεται στο μέλλον να κερδίσει ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, παρ’ όλες τις ενστάσεις που υπάρχουν. Εφαρμογές όπως η δακτυλοσκόπηση, η αναγνώριση ίριδας, η αναγνώριση προσώπου και αρκετές άλλες τεχνολογίες που έχουν αναλυθεί εκτενώς σε προηγούμενα τεύχη του Security Manager, προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια από τις υφιστάμενες τεχνολογίες.

Τρισδιάστατη αναγνώριση προσώπου
Σημαντικές εξελίξεις υπάρχουν στην τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου, όπου ένας νέος όρος θα κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για την τρισδιάσταση αναγνώριση προσώπου (3D face recognition), η οποία είναι ιδανική για εφαρμογές access control. Με τη χρήση αυτής της τεχνολογίας προστίθεται μια πρόσθετη διάσταση στις εφαρμογές αναγνώρισης προσώπου και έτσι αντιμετωπίζονται όλες οι αδυναμίες των προγενέστερων εφαρμογών δισδιάστατης αναγνώρισης. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι η ακρίβειά τους επηρεάζονταν από τυχαίες και ανεξέλεγκτες παραμέτρους, όπως η γωνία τοποθέτησης του προσώπου αλλά και οι συνθήκες φωτισμού, με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά ο βαθμός αξιοπιστίας της διαδικασίας. Πιο συγκεκριμένα, σε δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με τη χρήση της αναγνώρισης προσώπου με δισδιάστατη τεχνολογία για τον έλεγχο βιομετρικών διαβατηρίων, το ποσοστό της επιτυχούς αναγνώρισης δεν ξεπερνούσε το 69%. Ποσοστό αναμφισβήτητα πολύ χαμηλό, που απέτρεπε μέχρι σήμερα την ευρύτερη διάδοση της δισδιάστατης αναγνώρισης προσώπου ως τεχνολογίας ελέγχου πρόσβασης. Αντιθέτως, τα συστήματα τρισδιάστατης αναγνώρισης χρησιμοποιούν μια δική τους πηγή φωτός, πολύ κοντά στο υπέρυθρο φάσμα ακτινοβολίας, το οποίο σημαίνει ότι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν ακριβέστερους ελέγχους ακόμα και σε συνθήκες χαμηλού ή δυσμενούς φωτισμού. Τα συστήματα τρισδιάστασης αναγνώρισης προσώπου διαχωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τους. Τα στερεοσκοπικά συστήματα και τα συστήματα δομημένου φωτισμού. Η πρώτη κατηγορία χρησιμοποιεί τρισδιάστατες εικόνες που προέρχονται από τη σύνθεση δισδιάστατων εικόνων. Η προσέγγιση αυτή απαιτεί τη χρήση ισχυρών υπολογιστικών συστημάτων, ενώ τα μειονεκτήματά της είναι ότι αποτελεί μέθοδο υψηλού κόστους και επηρεάζεται επίσης από το φωτισμό του χώρου. Αντιθέτως, τα συστήματα δομημένου φωτισμού εκπέμπουν μια ακτίνα φωτός κοντά στο υπέρυθρο φάσμα, το οποίο σχηματίζει ένα πλέγμα φωτός στο πρόσωπο του ατόμου που υποβάλλεται στον έλεγχο και μία κάμερα παίρνει μία εικόνα των διαταραχών στο πλέγμα, που προκαλούνται από την επιφάνεια του προσώπου. Τα συστήματα αυτά δεν επηρεάζονται από τις συνθήκες φωτισμού, ενώ διαχειρίζονται καλύτερα και τις πιθανές γωνίες λήψης του προσώπου. Το μέλλον ανήκει στη βιομετρία
Η πλέον όμως διαδεδομένη βιομετρική τεχνολογία, δεν είναι άλλη από τη δακτυλοσκόπηση που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο σε εφαρμογές ελέγχου πρόσβασης. Οι άνθρώποι του χώρου συμφωνούν ότι και τα επόμενα χρόνια αναμένεται να παίζει τον κυρίαρχο ρόλο, με την αναγνώριση προσώπου και την αναγνώριση ίριδας να ακολουθούν με την προαναφερόμενη σειρά. Όμως, παράλληλα αναπτύσσονται και άλλες τεχνολογίες, όπως η αναγνώριση φωνής, η αναγνώριση μέσω αμφιβληστροειδή και  η αναγνώριση παλάμης, η οποία είναι και η πιο κοντινή στη δακτυλοσκόπηση.
Τα επόμενα χρόνια είναι σίγουρο ότι οι βιομετρικές τεχνολογίες θα διεισδύσουν όλο και περισσότερα στα συστήματα ελέγχου πρόσβασης. Όταν αντιμετωπισθούν οι αδυναμίες τους, αλλά φυσικά και αρκετές κοινωνικές ενστάσεις που υπάρχουν, τότε θα αποτελούν ένα ισχυρό όπλο απέναντι σε προσπάθειες παραβίασης των συστημάτων, καθώς τα βιομετρικά χαρακτηριστικά είναι μοναδικά για κάθε άνθρωπο. ¶λλο ένα μεγάλο πλεονέκτημά τους είναι η ευχρηστία τους, καθώς οι χρήστες δεν είναι υποχρεωμένοι να φέρουν κάρτες αναγνώρισης, ενώ και η ταχύτητα της διαδικασίας είναι σαφώς μεγαλύτερη.

Γιατί όχι και ασύρματη διασύνδεση;
Καθώς τα συστήματα ελέγχου πρόσβασης αξιοποιούνται σε όλο και μεγαλύτερους χώρους και ελέγχουν περισσότερες θύρες, γίνεται δυσκολότερη και η διαχείρισή τους. Ένα μικρό σύστημα που καλύπτει ένα συγκεκριμένο αριθμό θυρών είναι εφικτό να ελέγχεται θύρα προς θύρα με το κατάλληλο εργαλείο προγραμματισμού, που μπορεί να είναι μια συσκευή τύπου palmtop. Όμως, τα μεγαλύτερα συστήματα απαιτούν την ύπαρξη ενός δικτύου, ώστε η διαχείριση, η επιτήρηση και η παραμετροποίησή τους να γίνεται μέσω ενός κεντρικού υπολογιστή. Σήμερα οι χρήστες μπορούν να επιλέξουν μεταξύ μιας λύσης χαμηλού κόστους τοπικού ελέγχου ή μιας πλήρως δικτυωμένης λύσης, η οποία επιτρέπει τον έλεγχο του συστήματος μέσω ενός κεντρικού σημείου ελέγχου. Οι μελλοντικές λύσεις θα πρέπει να παρέχουν την εύχρηστη και χαμηλού κόστους λύση των συστημάτων τοπικού ελέγχου, με δυνατότητα διασύνδεσης σε δίκτυο εάν αυτό κριθεί σκόπιμο αργότερα. Το κλειδί στην αναβάθμιση θα πρέπει να είναι η δυνατότητα χρήσης ασύρματου δικτύου, ούτως ώστε να διευκολύνεται η εγκατάσταση, καθώς δεν θα χρειάζεται η τοποθέτηση επιπρόσθετης καλωδίωσης – και παράλληλα να μειώνεται το συνολικό κόστος. Παραδείγματος χάρη, θα μπορεί μια εταιρεία καταρχήν να νοικιάζει δύο ορόφους ενός κτηρίου για χρήση γραφείων και να τοποθετεί ένα σύστημα ελέγχου πρόσβασης. Εάν το σύστημα αυτό έχει δυνατότητα ασύρματης διασύνδεσης, θα είναι δυνατό, σε μελλοντική επέκταση της εταιρείας σε άλλους ορόφους του κτηρίου να τοποθετηθούν απλώς τα σημεία ελέγχου στις θύρες, χωρίς να χρειαστεί να τραβηχτούν πρόσθετα καλώδια για τη διασύνδεση. Έτσι, δεν αποφεύγεται μόνο η τοποθέτηση καλωδίων αλλά ταυτόχρονα γλιτώνουμε και όλες τις απαραίτητες συνοδευτικές οικοδομικές εργασίες.
Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι αναπόφευκτο κάποια στιγμή να οδηγηθούμε προς την επικράτηση των ασύρματων συστημάτων ελέγχου. Το δρόμο άλλωστε έχουν ανοίξει εδώ και κάποια χρόνια τα συστήματα συναγερμού. Όλοι θυμούνται ότι πριν από λίγα χρόνια εγείρονταν αρκετές επιφυλάξεις, που αποτελούσαν τροχοπέδη για την περαιτέρω διάδοση των ασύρματων λύσεων, αλλά εντέλει οι περισσότερες από αυτές αντιμετωπίσθηκαν από τις τεχνολογικές εξελίξεις, με αποτέλεσμα σήμερα τα ασύρματα συστήματα συναγερμού να αποτελούν μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση. Το σίγουρο είναι ότι σήμερα απέχουμε αρκετά από αυτό το σενάριο, καθώς ακόμα οι εταιρείες που προσφέρουν ολοκληρωμένες λύσεις ασύρματης διασύνδεσης συστημάτων ελέγχου, είναι ελάχιστες.  Ειδικά στην ελληνική αγορά υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη υστέρηση, καθώς εκλείπει και η εξοικείωση των εγκαταστατών αλλά και των χρηστών με τα ασύρματα συστήματα γενικότερα. Όμως, όπως έχει δείξει και το παρελθόν, συχνά οι εξελίξεις  τρέχουν με μεγαλύτερο ρυθμό, με αποτέλεσμα να διαψεύδουν όλες τις πιθανές προβλέψεις. Ο χρόνος λοιπόν θα αποδείξει την ορθότητα ή όχι των εκτιμήσεων αυτών, ενώ καθοριστικό ρόλο όπως είναι φυσικό θα παίξουν οι προθέσεις των εταιρειών, όσον αφορά την παρουσίαση λύσεων και προτάσεων που θα αφομοιώνουν μια νέα λογική.

Αισθητική
Μια διένεξη που συχνά λαμβάνει χώρα μεταξύ των μελετητών κατά τη διάρκεια σχεδιασμού ενός κτηρίου, είναι η αισθητική ενσωμάτωση των οποιωνδήποτε συσκευών στο χώρο. Οι αρχιτέκτονες δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα σε αυτό το θέμα, ενώ οι μηχανικοί που ασχολούνται με τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις επιμένουν περισσότερο στη λειτουργικότητα του εξοπλισμού. Επειδή όμως συνήθως ο αρχιτέκτονας είναι ο επικεφαλής του project, τις περισσότερες φορές υπερισχύει η άποψή του. Οπότε και τα συστήματα ελέγχου πρόσβασης θα πρέπει να ενσωματώνονται αρμονικά στο χώρο, αφού άλλωστε αποτελούν συχνά και την πρώτη συσκευή που αντικρίζουν οι εισερχόμενοι. Αυτό λοιπόν αποτελεί ένα ακόμα στοίχημα των εταιρειών του χώρου, καθώς τα μελλοντικά συστήματα access control οφείλουν πλέον να ακολουθούν ορισμένες αισθητικές φόρμες, που να τις εγκρίνουν και οι αρχιτέκτονες. Αυτό όμως αποτελεί και παράγοντα ενίσχυσης της ασφάλειας του χώρου, καθώς όσο πιο διακριτικό είναι ένα σύστημα ασφαλείας, τόσο καλύτερα και αποτελεσματικότερα επιτελεί το ρόλο του.

Συμπεράσματα
Εν κατακλείδι, όταν τα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου πρόσβασης γίνουν τόσο απλά στην εγκατάσταση και στη λειτουργία, όσο οι συμβατικές μηχανικές κλειδαριές,  παρέχοντας ταυτόχρονα και τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής τεχνολογίας με υψηλό βαθμό ασφαλείας και όλα αυτά σε ένα λογικό κόστος, τότε θα μεταβούμε στη νέα εποχή στην οποία και θα έχουν τον πρωτεύοντα ρόλο για τη διασφάλιση ενός χώρου. Αυτή η αλλαγή είναι σίγουρο ότι δεν θα γίνει εν μία νυκτί, αλλά όμως μπορεί να γίνει πολύ γρηγορότερα από όσο νομίζουμε, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Τα συστήματα που είναι ήδη εγκατεστημένα θα συνεχίσουν να λειτουργούν, αλλά η αγορά όσον αφορά τα νέα συστήματα θα στραφεί προς τις καινούριες τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν στο άρθρο και όταν η σχέση κόστους προς τις δυνατότητες αυτών των δυνατοτήτων γίνει ελκυστική, τότε και ο ρυθμός διάδοσής τους θα αυξηθεί ανάλογα. Εκείνο που μένει στους εμπλεκόμενους είναι να παρακολουθούν τις εξελίξεις, ώστε να είναι σε θέση να εκμεταλλευθούν τις νέες ευκαιρίες που ανοίγονται με την έλευση των καινούριων τεχνολογιών.