Συστήματα συναγερμού: Ατενίζοντας το μέλλον

Η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών στα συστήματα ασφαλείας έχει κάνει εφικτή τη δημιουργία σύγχρονων ολοκληρωμένων λύσεων με εξαιρετικές δυνατότητες, που βελτιώνουν την απόδοση και την αξιοπιστία τους.

Η τεχνολογία των συστημάτων ασφαλείας – και ειδικότερα των συστημάτων συναγερμού – εξελίσσεται διαρκώς, με τις εταιρείες κατασκευής να δίνουν πλέον έμφαση στην ασύρματη διασύνδεση και τα IP πρωτόκολλα. Οι νέες αυτές τάσεις που παρουσιάζουμε στο συγκεκριμένο άρθρο, έχουν ως αποτέλεσμα τη βελτίωση στην εγκατάσταση, τη μεγαλύτερη αξιοπιστία στη χρήση τους και την ενίσχυση των λειτουργιών τους.

Τα συστήματα συναγερμού κυκλοφορούν εδώ και αρκετές δεκαετίες, αλλά η ανάπτυξη και εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, τους έχει προσδώσει σημαντικές νέες δυνατότητες. Πλέον, με τη χρήση νέων τεχνικών επιτυγχάνεται η μείωση των λανθασμένων συναγερμών, ο έλεγχος πολλαπλών αισθητήρων και η εξ αποστάσεως διαχείριση του συστήματος. Οι συναγερμοί έχουν αναπτυχθεί πολύ και έχουν ξεπεράσει τη βασική λειτουργία τους, που δεν είναι άλλη από την ενεργοποίηση σημάτων συναγερμού, έχοντας μετατραπεί σε πολυδιάστατα εργαλεία με πολλές δυνατότητες. Αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων των σύγχρονων κτιρίων και συχνά αποτελούν τμήμα ενός ενοποιημένου συστήματος ελέγχου. Είναι απαραίτητο λοιπόν να υπάρχει μια διασφάλιση της αξιόπιστης λειτουργίας τους και των διάφορων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν στο παρελθόν. Στο πεδίο αυτό, δραστηριοποιούνται όλοι οι μεγάλοι όμιλοι που έχουν αναπτύξει εξελιγμένους αλγόριθμους για τη μείωση της εμφάνισης των λανθασμένων συναγερμών και την αύξηση του ποσοστού πετυχημένων ανιχνεύσεων.
Γενικότερα όμως, η ενσωμάτωση των συστημάτων ασφαλείας στη συνολική ηλεκτρομηχανολογική υποδομή των κτιρίων, απαιτεί ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στον τομέα των ηλεκτρονικών. Και τούτο, διότι τα ηλεκτρονικά κυκλώματα παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη μετάδοση των σημάτων συναγερμού και στη διαχείριση των σχετικών πληροφοριών, καθώς καθορίζουν τον όγκο των δεδομένων που διακινούνται και την ταχύτητα μεταφοράς τους. Γρηγορότεροι και ισχυρότεροι επεξεργαστές, ευνοούν τη χρήση των συστημάτων ασφαλείας σε πολυπλοκότερες εφαρμογές, καθώς πλέον μπορούν να ανταποκριθούν με επιτυχία στις προδιαγραφές αυτών των εφαρμογών και στην απαίτηση που αυτές θέτουν για πιο σύνθετες λειτουργίες. ¶λλη μία σημαντική παράμετρος που λαμβάνουν υπόψη τους οι σχεδιαστές, είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης ισχύος, μειώνοντας έτσι την πιθανότητα υπερφόρτωσης του συστήματος και παράλληλα δίνοντας τη δυνατότητα σε μελλοντικές επεκτάσεις του συστήματος. 

Ενιαίο πρωτόκολλο επικοινωνίας
Με τη μετάβαση των συστημάτων ασφαλείας στην ψηφιακή τεχνολογία, δόθηκε επιπρόσθετα η δυνατότητα της ενοποίησής τους σε ένα ολοκληρωμένο δίκτυο. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού έγινε μεταφορά τεχνογνωσίας από το χώρο της πληροφορικής. Η διάδοση του διαδικτύου και η ανάπτυξη των ευρυζωνικών δικτύων επιτρέπουν τη μεταφορά της πληροφορίας σε οποιοδήποτε σημείο, μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Οπότε, ήταν ζήτημα χρόνου να γίνει αντιληπτό ότι η χρήση της τεχνολογίας IP σε συνδυασμό με την εμφάνιση των ψηφιακών συσκευών, επιτρέπει πλέον τη δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος ασφαλείας, με τη χρήση μιας κοινής δικτύωσης. Τα κυριότερα πλεονεκτήματα είναι η ευκολία αναβάθμισης και προσθήκης νέων στοιχείων, η δυνατότητα αναδιάρθρωσης του συστήματος, καθώς και η γρήγορη  μετάδοση πληροφορίας μεταξύ σημείων που βρίσκονται σε διαφορετικούς χώρους (με τη χρήση δικτύων WAN). Ήδη οι εταιρείες έχουν αντιληφθεί την τάση και παρουσιάζουν πληθώρα νέων προϊόντων με ενσωματωμένες δικτυακές δυνατότητες. ¶λλο ένα θετικό στοιχείο των IP συστημάτων είναι η δυνατότητα της ελαχιστοποίησης του χρόνου επαναφοράς σε περίπτωση αστοχίας. Ένα συμβατικό σύστημα, σε περίπτωση διακοπής της συνέχειας της καλωδίωσης, θα σταματήσει να λειτουργεί μέχρι να εντοπιστεί το συγκεκριμένο σημείο και να επισκευαστεί το πρόβλημα. Το Διαδίκτυο λειτουργεί συνεχώς – και όταν κάποια διαδρομή δεν λειτουργεί λόγω πτώσης, παραδείγματος χάρη, ενός server, τα δεδομένα βρίσκουν άλλη διαδρομή και έτσι δεν διακόπτεται η επικοινωνία μεταξύ του σημείου ελέγχου και του control room. Ενώ και η χρησιμοποίηση των υφιστάμενων δικτύων IP μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κόστους, καθώς δεν είναι απαραίτητη η εκ νέου καλωδίωση των κτιριακών εγκαταστάσεων για τη δημιουργία του συστήματος συναγερμού. 
Εντούτοις, υπάρχουν αρκετές επιφυλάξεις για την πλήρη μεταφορά των συσκευών συναγερμού σε περιβάλλον TCP/IP. Κυριότερη εξ αυτών είναι η ασφάλεια που απαιτούν παρόμοιες εφαρμογές. Αν και οι μεγάλοι οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν δικές τους υποδομές, βασισμένες σε Intranet δίκτυα ώστε να μειώσουν την πιθανότητα παραβίασης της επικοινωνίας, το ίδιο δεν μπορεί να επιτευχθεί και στις οικιακές εφαρμογές. Ειδικά για τις μικρότερες εφαρμογές, η χρήση των δικτύων IP συνεπάγεται και αυξημένο εύρος ζώνης (bandwidth), ώστε να μπορεί κάθε στιγμή να ικανοποιούνται οι τεχνικές απαιτήσεις του συστήματος. Όμως αυτό, με τα υφιστάμενα δίκτυα και την υποδομή που υπάρχει σήμερα ειδικά στη χώρα μας, δεν μπορεί να διασφαλιστεί. ¶λλα τεχνικά θέματα που έχουν να κάνουν με τη μετάβαση σε IP δίκτυα, είναι οι τρόποι με τους οποίους θα επιτευχθεί η ενοποίηση των πρωτοκόλλων επικοινωνίας των συστημάτων συναγερμού σε ένα πρότυπο, συμβατό με το IP πρωτόκολλο. Τέλος, άλλο ένα θέμα που ανακύπτει είναι όταν το σύστημα συναγερμού συνεργάζεται και με ένα σύστημα επιτήρησης CCTV και έχει να κάνει με τη μετατροπή των αναλογικών σημάτων βίντεο και ήχου σε ψηφιακά σήματα, που μπορούν να μεταδοθούν μέσω των δικτύων IP. Το τελευταίο θέμα, βέβαια, επιλύεται με τη χρήση εξ ολοκλήρου ψηφιακών συστημάτων.
Όπως διαπιστώνετε λοιπόν, σήμερα οι λύσεις IP ενδείκνυνται για μεγάλες επιχειρήσεις και οργανισμούς που έχουν ήδη εγκατεστημένη ανάλογη υποδομή και το κατάλληλο τεχνικό προσωπικό για τη λειτουργία και συντήρησή του. Αντίθετα, στις οικιακές εφαρμογές πλεονεκτούν ακόμα τα συμβατικά συστήματα συναγερμού.

Ασύρματη διασύνδεση
Η χρήση τεχνολογιών ασύρματης μετάδοσης πληροφοριών αποτελεί ένα άλλο πεδίο έρευνας και μια νέα τάση για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη βιομηχανία των συστημάτων ασφαλείας. Αν και υπάρχουν διαφορετικές εναλλακτικές προτάσεις για την ασύρματη διασύνδεση, όλες βασίζονται στη χρήση των ραδιοκυμάτων. Ειδικότερα, τα ασύρματα συστήματα συναγερμών διατίθενται εδώ και 20 χρόνια κυρίως σε οικιακές εφαρμογές, με απώτερο σκοπό την εξοικονόμηση χρόνου κατά τη διαδικασία εγκατάστασης. Εντούτοις, η χρήση τους συνοδεύονταν από την εμφάνιση προβλημάτων, που μέχρι προσφάτως τα καθιστούσαν σχετικά αναξιόπιστα τόσο στους εγκαταστάτες, όσο και στους τελικούς χρήστες. Πλέον όμως, η εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας στα ενσωματωμένα κυκλώματα αλλά και στη χρήση αλγορίθμων μετάδοσης και η αξιοποίηση μεγαλύτερου εύρους ασύρματης μεταφοράς δεδομένων (αύξηση bandwidth), αντιμετωπίζει τα προβλήματα των συστημάτων των προηγούμενων γενεών. Παράλληλα, διατηρούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους, όπως την ευκολία εγκατάστασης και τη μείωση του εργατικού κόστους. Μεγάλες εταιρείες δραστηριοποιούνται και σε αυτό το πεδίο, με τελικό σκοπό την εμφάνιση ασύρματων συσκευών με το μέγιστο δυνατό βαθμό αξιοπιστίας, τη διασφαλισμένη μετάδοση των στοιχείων και τη μικρότερη δυνατή ενεργειακή κατανάλωση. Μια πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν οι εμπλεκόμενες εταιρείες, είναι η συνύπαρξη των διαφορετικών πρωτοκόλλων ασύρματης μετάδοσης δεδομένων (GSM, WLAN και Bluetooth) και η λειτουργία των συναγερμών χωρίς τη δημιουργία παρεμβολών στα υφιστάμενα ασύρματα δίκτυα.
Από τις έρευνες αγοράς προκύπτουν θετικά μηνύματα, καθώς διαφαίνεται μια αύξηση της τάξης του 10% ετησίως, σημαντικό ποσοστό αν συγκρίνουμε με την κατάσταση που επικρατούσε λίγα χρόνια πριν. Αλλά, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι ακόμα είμαστε σε μια μεταβατική περίοδο, με κύριο χαρακτηριστικό τη συνύπαρξη των ενσύρματων και ασύρματων συστημάτων συναγερμού, των οποίων συνδυασμός συχνά χρησιμοποιείται στην ίδια εγκατάσταση. Για το λόγο αυτό έχουν εμφανιστεί και υβριδικοί πίνακες συναγερμού που συνεργάζονται με ασύρματους και ενσύρματους αισθητήρες, με σκοπό να εξυπηρετούν εφαρμογές, όπου κρίνεται σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν και τα δύο συστήματα.

Επενέργειες από τις νέες τάσεις
Τα οφέλη από την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στα συστήματα συναγερμού είναι πολλά και σχετίζονται τόσο με τους τελικούς χρήστες, αλλά και με τους εγκαταστάτες παρόμοιων εφαρμογών. Καταρχήν, πλέον, τα συστήματα είναι πιο εύχρηστα και φιλικά προς τη χρήση τους. Η ψηφιακή τεχνολογία επέτρεψε την εισαγωγή ευδιάκριτων οθονών με κατανοητά μενού, που απλοποιούν τις διαδικασίες εγκατάστασης και παραμετροποίησης αλλά και την καθημερινή χρήση από ανθρώπους, που το πιθανότερο είναι να μην είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με εφαρμογές αυτού του είδους. Παράλληλα, σε συνδυασμό με τα ενσωματωμένα αυτοδιαγνωστικά εργαλεία, γίνεται εφικτή η γρηγορότερη διάγνωση των πιθανών προβλημάτων και, επακόλουθα, η μείωση του χρόνου αποκατάστασης της ομαλής λειτουργίας των συσκευών. Σε αυτό συμβάλλει η διείσδυση της δικτυακής διασύνδεσης των συστημάτων με το κεντρικό σημείο ελέγχου, αλλά και με την τεχνική υποστήριξη της εταιρείας, που πολλές φορές καθιστά περιττή την επιτόπου επίσκεψη τεχνικού, αφού είναι δυνατή η εξ αποστάσεως επίλυση του προβλήματος. ¶λλη μία πτυχή που έχει να κάνει με την εισαγωγή νέων τεχνικών εγκατάστασης και συχνά δεν αναφέρεται, αλλά έχει και αυτή τη σημασία της, είναι η αισθητική αναβάθμιση των συστημάτων και η προσαρμογή τους στο χώρο που θα εγκατασταθούν. Η χρήση υφιστάμενων δικτύων ή η επιλογή ασύρματων μέσων διασύνδεσης ελαττώνει σε μεγάλο βαθμό τις απαιτούμενες οικοδομικές εργασίες, με αποτέλεσμα να μην επηρεάζεται η αρχιτεκτονική διαμόρφωση των χώρων. Επιπρόσθετα, η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας έχει συμβάλλει στη μείωση του μεγέθους των συσκευών και των περιφερειακών τους καθώς και στη βελτίωση της αισθητικής τους.
Όμως, δεν είναι όλα ιδανικά και ακόμα υπάρχουν αρκετά προβλήματα που έχουν να επιλυθούν σχετικά με την πλήρη εκμετάλλευση των καινοτόμων τεχνολογιών, που συνεχώς παρουσιάζονται από τα εργαστήρια των εταιρειών και των ερευνητικών ιδρυμάτων. Το πιο σημαντικό είναι όμως να καμφθούν οι όποιες επιφυλάξεις υπάρχουν σχετικά με την αξιοπιστία τους, ώστε να καθιερωθούν στη συγκεκριμένη αγορά.
Ένα άλλο θέμα που συχνά δημιουργεί προβλήματα στην περαιτέρω διάδοσή τους, είναι τα χρονοδιαγράμματα των έργων, τα οποία ιδιαίτερα στην Ελλάδα είναι ασφυκτικά. Με το χρόνο να πιέζει και το έργο να πρέπει να παραδοθεί μέσα σε συγκεκριμένες προθεσμίες, είναι δύσκολο για τους υπεύθυνους να επιλέξουν μια νέα τεχνολογία, με την οποία ακόμα δεν είναι εξοικειωμένοι. Είναι εύλογο λοιπόν να επιλέγουν συστήματα που γνωρίζουν, ώστε να είναι σίγουροι ότι δεν θα προκύψει κάτι απρόβλεπτο που θα καθυστερήσει το έργο – και το οποίο θα το χρεωθούν τελικά αυτοί ως αποτυχία ή αβλεψία. Και τούτο συμβαίνει, διότι συνήθως τα ανώτερα διοικητικά στελέχη των οργανισμών προέρχονται από τον οικονομικό ή εμπορικό χώρο και δεν αντιλαμβάνονται τις ιδιαιτερότητες της εισαγωγής μιας νέας τεχνολογίας με τα πλεονεκτήματά της, αλλά και τα ορισμένα απρόβλεπτα περιστατικά στην αρχή της εφαρμογής της. Επικεντρώνονται αποκλειστικά σε όρους όπως προθεσμίες έργου και κόστος και αγνοούν τα μακροπρόθεσμα οφέλη.
Παρ’ όλα αυτά και όπως δείχνει το παρελθόν και σε άλλους συγγενείς τομείς, σταδιακά μεν αλλά σταθερά, οι νέες τεχνολογίες διεισδύουν στα συστήματα συναγερμού και η χρήση των δικτύων IP, των ασύρματων τεχνικών μετάδοσης και των ψηφιακών κυκλωμάτων ελέγχου θα αποτελεί μονόδρομο για την εξέλιξη του συγκεκριμένου χώρου. Πρόκειται άλλωστε για μια αγορά ραγδαίως αναπτυσσόμενη -πάνω από 5 δις. ευρώ τον τελευταίο χρόνο, σε παγκόσμιο επίπεδο – και είναι λογικό να ρίχνεται μεγάλο βάρος στην ανάπτυξη και χρήση καινοτόμων τεχνολογιών.