Η επιτήρηση video…..ως υπηρεσία !

Στη δίνη των τεχνολογικών εξελίξεων, νέες έννοιες αναδύονται συνεχώς. Ανάμεσα σε αυτές είναι το cloud computing και το Video Surveillance as a Service. Ποιες είναι όμως οι αλλαγές που θα επιφέρουν στο μέλλον στον τομέα της επιτήρησης video αυτές οι δύο έννοιες;

Τα στεγανά ανάμεσα στους διάφορους τομείς της τεχνολογίας έχουν αρχίσει πλέον να καταρρίπτονται. Αν κάποιος θέλει να χαρτογραφήσει το πώς έχει διαμορφωθεί η γεωγραφία των τεχνικών κλάδων μπορεί να απεικονίσει το χώρο της πληροφορικής στο κέντρο του γενικού συνόλου και περιμετρικά του τους διάφορους συγγενείς χώρους με μια διάχυση τεχνογνωσίας από το κέντρο προς τα άκρα.

Ανάμεσα σε αυτούς τους χώρους που κινούνται δορυφορικά γύρω από το χώρο της πληροφορικής – χωρίς όμως να επικαλύπτονται – μπορούμε να πούμε ότι σταδιακά εντάσσεται και αυτός των συστημάτων ασφαλείας.

Τα παραδείγματα πολυάριθμα: Δικτυακές εφαρμογές, IP πρωτόκολλα, ψηφιακή καταγραφή δεδομένων, κάμερες υψηλής ανάλυσης (megapixel). Μπορούμε λοιπόν άφοβα να ισχυριστούμε ότι τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας έχουν επηρεαστεί και επηρεάζονται συνεχώς από τις εξελίξεις στο χώρο του IT, ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια μεταξύ αυτών των δύο χώρων δεν υπήρχε ουσιαστικά κανένα σημείο επαφής. Ο ορισμός του επαγγελματία που ασχολούνταν με εγκαταστάσεις συστημάτων ασφαλείας ήταν εκείνος του ηλεκτρονικού & ηλεκτρολόγου. Οι καλωδιώσεις, τα συστήματα αποθήκευσης και οι εφαρμογές δεν απαιτούσαν πριν μερικά χρόνια καμία γνώση πληροφορικής. Σε ένα ποσοστό βεβαίως, αυτό μπορεί να ισχύει ακόμα – ιδιαίτερα στην ελληνική αγορά που πάντα ακολουθεί με κάποια υστέρηση τα διεθνή δρώμενα. Εντούτοις, στο εξωτερικό αλλά σταδιακά και στην Ελλάδα η αναδιαμόρφωση του χάρτη όπως τον περιγράψαμε παραπάνω, άλλαξε τα δεδομένα. Οδήγησε σε μια ανάδευση της τεχνογνωσίας με επίκεντρο την πληροφορική προς άλλους χώρους, όπως της φωτογραφίας, της επεξεργασίας βίντεο, των τηλεπικοινωνιών και φυσικά των συστημάτων ασφαλείας. Μέσα σε αυτήν τη δίνη των τεχνολογικών εξελίξεων ανέρχονται στην επιφάνεια ενδιαφέρουσες καινούριες τάσεις και νέες έννοιες. Από τις χαρακτηριστικές είναι το cloud computing και το Video Surveillance as a Service, γνωστότερο και ως VSaaS. Οι δύο αυτές έννοιες αν και προέρχονται από διαφορετική αφετηρία έχουν πλέον πολλά κοινά σημεία.

Οι καινούριες έννοιες
Το cloud computing όπως έχει διεθνώς καθιερωθεί, μπορεί να αποδοθεί στην ελληνική γλώσσα με τον ορισμό τεχνολογία των υπολογιστικών νεφών. Σε τι ακριβώς αποσκοπεί η χρήση του όρου clouding στα αγγλικά ή του όρου «νεφών» στα ελληνικά σε μια αμιγώς τεχνική έννοια; Ακριβώς στο να καταδείξει την αρχή λειτουργίας της. Με τη χρήση του cloud computing ξεχνάμε ό,τι ξέραμε μέχρι σήμερα για τις δομημένες εφαρμογές πληροφορικής με τους κεντρικούς servers, τους προκαθορισμένους τερματικούς σταθμούς (client) αλλά και τη σαφή αρχιτεκτονική των συστημάτων. Πλέον, αντιγράφοντας ουσιαστικά την ασαφή δομή του διαδικτύου, όλες οι εφαρμογές θα βρίσκονται εγκαταστημένες σε διασκορπισμένους servers και η χρήση τους θα μπορεί να γίνει από ένα οποιοδήποτε σημείο, το οποίο να είναι απλώς συνδεδεμένο στο δίκτυο. Εμάς από την πλευρά των απλών χρηστών, δεν θα μας ενδιαφέρει τίποτα άλλο από την εύρεση του σημείου με το οποίο μπορούμε να συνδεθούμε στο δίκτυο. Οι εφαρμογές ή τα δεδομένα μπορεί να βρίσκονται εγκαταστημένα σε ένα οποιοδήποτε server – ή ακόμα και να μη βρίσκονται στο ίδιο μηχάνημα. Εμείς όμως θα μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε με την ίδια ευχρηστία, όπως ακριβώς αν βρίσκονταν αποθηκευμένα σε έναν τοπικό υπολογιστή. Ο τρόπος διανομής, λειτουργίας και αποθήκευσης είναι ακριβώς νεφελώδης – όπως αποτυπώνεται στον ορισμό του – με αποτέλεσμα να επέρχονται θεαματικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιούνται στο μέλλον οι πληροφοριακές εφαρμογές από τις απλούστερες όπως τα παιχνίδια μέχρι και τις σημαντικότερες όπως επιχειρηματικές εφαρμογές της κατηγορίας ERP (Enterpise Resource Planning). Πολλοί θα αντιπροτείνουν ότι σε πολλές εφαρμογές αυτό γινόταν και μέχρι σήμερα, παραδείγματος χάρη στα δικτυακά παιχνίδια ή στις εφαρμογές τύπου TAXISNET.
Η σημαντική διαφοροποίηση που ο χρήστης δεν αντιλαμβάνεται είναι ότι ναι μεν η πρόσβαση γινόταν και μέχρι τώρα από οποιοδήποτε μηχάνημα, αλλά η αποθήκευση των εφαρμογών και των δεδομένων γίνονταν σε κεντρικούς προκαθορισμένους servers που βρίσκονται σε ένα σταθερό γεωγραφικό σημείο. Πλέον αυτή η δομή αλλάζει και τα δεδομένα μπορούν να αποθηκεύονται σε διάφορους διασκορπισμένους servers, απαλλάσσοντας έτσι και το φορέα που παρέχει τη συγκεκριμένη υπηρεσία να διατηρεί δικό του μηχανογραφικό κέντρο.

Υπηρεσίες λογισμικού εξ αποστάσεως
Εδώ υπεισέρχεται η έννοια του Video Surveillance as a Service (VSaaS). Αποτελεί και αυτό μια συνεισφορά της πληροφορικής, καθώς ήδη εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχει η ευρύτερη τάση του Software as a Service (SaaS). Το SaaS σημαίνει στην πράξη ότι οι χρήστες για να τρέχουν μία εφαρμογή δεν θα απαιτείται να έχουν τίποτα άλλο από ένα απλό τερματικό το οποίο θα συνδέεται με έναν κεντρικό server στον οποίο θα βρίσκεται εγκατεστημένη η εφαρμογή και όλα τα δεδομένα. Αυτή η υπηρεσία – διότι περί υπηρεσίας πρόκειται – θα παρέχεται στο χρήστη έναντι ενός μηνιαίου αντιτίμου αλλά θα τον γλιτώνει από έξοδα προμήθειας λογισμικού, σκληρών δίσκων, συσκευών παροχής αδιάλειπτης ισχύος (UPS). Όλα αυτά πλέον θα είναι ευθύνη εκείνου που θα παρέχει την υπηρεσία. Οι υπηρεσίες SaaS δεν αποτελούν κάτι καινούριο Έχουν τις καταβολές τους ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 90. Τότε ήταν γνωστές με την επωνυμία Application Service Providers (ASP). Είχαν βασιστεί στην εξάπλωση του διαδικτύου που τότε έκανε τα πρώτα του μεγάλα άλματα, με σκοπό να παρέχουν στον τελικό χρήστη αυτό που περιγράψαμε στις προηγούμενες σειρές. Όμως τότε οι συνθήκες δεν ήταν τόσο ώριμες, με αποτέλεσμα το ενδιαφέρον για τις μορφές λειτουργίας APS να πέσει σε μια φάση ύφεσης. Το μοντέλο βεβαίως δεν είχε σχέση με τον τρόπο που υλοποιείται σήμερα. Πλέον όμως με τη χρήση του cloud computing που επέτρεψε τη σημαντική μείωση του κόστους επένδυσης και λειτουργίας και για αυτόν που παρέχει την υπηρεσία, δόθηκε μια νέα πολύ σημαντική ώθηση. Κορυφαίοι κατασκευαστές όπως η Apple αλλά και η Microsoft συμμετέχουν πλέον στην κούρσα ανταγωνισμού για την ανάπτυξη εφαρμογών τύπου SaaS.
Όσον αφορά στα συστήματα επιτήρησης, αρκετές εταιρείες και Οργανισμοί παρατηρώντας τι συμβαίνει στον κόσμο του IT σκέφτηκαν να αντιγράφουν αυτήν την τακτική και για την παροχή υπηρεσιών επιτήρησης με την επωνυμία Video Surveillance as a Service (VSaaS). Οι χρήστες πλέον θα διαθέτουν μόνο τον εξοπλισμό των καμερών. Όλα τα δεδομένα που θα καταγράφουν οι κάμερες θα στέλνονται σε ένα εξωτερικό πάροχο υπηρεσιών, που θα φροντίζει για την ύπαρξη της απαραίτητης υλικοτεχνικής υποδομής που απαιτείται για την επεξεργασία, αποθήκευση και μετάδοση των αρχείων.
Η τάση για επέκταση των υπηρεσιών VSaaS ήρθε παράλληλα με τη διεύρυνση των υπηρεσιών SaaS και ως φυσικό επακόλουθο της ανάπτυξης των τεχνολογιών cloud computing.
Διότι και στο παρελθόν υπήρξε η αντίληψη του εξ αποστάσεως ελέγχου και αποθήκευσης των βίντεο που κατέγραφαν οι κάμερες ενός συστήματος επιτήρησης. Αρκούσε μια ευρυζωνική σύνδεση και οι εικόνες μπορούσαν να μεταφερθούν και να αποθηκευτούν σε οποιοδήποτε σημείο ήθελε ο χρήστης. Όμως και πάλι, όπως αντίστοιχα είχε γίνει στα πρώιμα στάδια του SaaS, η δομή του συστήματος ήταν συγκεκριμένη και καθορισμένη. Συνήθως δε, για την υποδομή ακόμα και αν αυτή βρισκόταν σε απομακρυσμένο σημείο, την ευθύνη την είχε ο χρήστης. Με το cloud computing και λόγω της δυνατότητας χρήσης του διαδικτύου ως μέσου επεξεργασίας, μεταφοράς και αποθήκευσης, η δυνατότητα αυτή μπορεί πλέον να μεταφερθεί πολύ ευκολότερα σε έναν εξωτερικό συνεργάτη (πάροχο).
Μπορεί σε αυτό το σημείο κάποιος να αναρωτηθεί γιατί θα έπρεπε να αναπτυχθούν οι τεχνολογίες cloud computing για να διαδοθούν οι υπηρεσίες εξ αποστάσεως τύπου VSaaS. Η απάντηση είναι απλή: οικονομίες κλίμακας. Ένας πάροχος υπηρεσιών VSaaS με τη χρήση των τεχνολογιών cloud computing και των δυνατοτήτων που προσφέρει το διαδίκτυο μπορεί να εξυπηρετήσει πολύ μεγαλύτερο αριθμό πελατών χωρίς γεωγραφικούς ή άλλους περιορισμούς. Είναι ο ίδιος λόγος που στην αρχή δεν ευοδώθηκαν οι προσπάθειες των ASP. Καθώς ανοίγει η αγορά, μπορούν πλέον οι πάροχοι αυτών των υπηρεσιών να τις προσφέρουν σε προσιτό κόστος, καθιστώντας τες ιδιαίτερα ελκυστικές. Ταυτόχρονα όμως, σημαντικά οφέλη αποκομίζει και ο τελικός χρήστης.

Οφέλη
Το πρώτο όφελος και για τους τελικούς χρήστες είναι η εξοικονόμηση. Εξοικονόμηση που έχει να κάνει με το μικρότερο κόστος, καθώς πλέον δεν απαιτείται η αρχική επένδυση για την αγορά του ανάλογου εξοπλισμού, αλλά και πολύ μικρότερο κόστος συντήρησης και λειτουργίας του εξοπλισμού. Δηλαδή χαμηλότερες ενεργειακές καταναλώσεις, αποδέσμευση χώρων, μείωση εμπλεκόμενου τεχνικού προσωπικού το οποίο θα χρειαζόταν για την παρακολούθηση και υποστήριξη των συστημάτων.
Όλα αυτά είναι σημαντικά οφέλη που θα πρέπει να συνεκτιμηθούν και αναλόγως να ληφθεί η απόφαση αν αξίζει να γίνει στροφή σε υπηρεσίες VSaaS ή να διατηρηθεί το υφιστάμενο καθεστώς.

Σύνδεση από παντού
¶λλο όμως ένα σημαντικό πλεονέκτημα των υπηρεσιών VSaaS σε συνδυασμό με την τεχνολογία cloud computing είναι η δυνατότητα σύνδεσης από παντού. Πλέον η πρόσβαση στο Internet δεν γίνεται αποκλειστικά μέσω υπολογιστών σταθερών ή και φορητών. Αντιθέτως, αυξάνεται εντυπωσιακά το μερίδιο της προσβασιμότητας μέσω άλλων συσκευών, όπως έξυπνα κινητά τηλέφωνα ή και ταμπλέτες. Συσκευές όπως τα Windows mobile phones, τα Iphones, τα Ipads, τα Android τηλέφωνα και ταμπλέτες δίνουν στους χρήστες μια απεριόριστη δυνατότητα πλοήγησης στο διαδίκτυο και όχι μόνο σε απλές μονοδιάστατες σελίδες αλλά σε ολοκληρωμένα αρχεία βίντεο και ήχου (multimedia). Το διαδίκτυο είναι πλέον παντού είτε μέσω σημείων ασύρματης διασύνδεσης (Wi-Fi spots) είτε μέσω δικτύων κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενιάς 3G. Αναλογιζόμενοι ότι και οι εφαρμογές διαχείρισης των συστημάτων επιτήρησης βρίσκονται πλέον όχι σε ένα κεντρικό σημείο αλλά μέσα στο διαδίκτυο, διαπιστώνουμε ότι η πρόσβαση είναι σχεδόν εφικτή από παντού.
Με αυτόν τον τρόπο οι υπεύθυνοι ασφάλειας ή οποιοσδήποτε άλλος κρίνεται σκόπιμο, μπορεί να βλέπει εικόνες από το σύστημα επιτήρησης ανεξαρτήτως πού βρίσκεται. Εξοικονομείται επιπρόσθετα ένας σημαντικός αριθμός εργατοωρών, καθώς δεν είναι υποχρεωτική η 24ωρη επάνδρωση ενός κέντρου επιτήρησης (control room). Επιπλέον η δυνατότητα αυτή προσφέρει και ένα πολύ αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης του φαινόμενου των λανθασμένων συναγερμών. Κάθε φορά που ειδοποιεί το σύστημα συναγερμού ότι κάτι συμβαίνει, θα μπορεί ο υπεύθυνος πολύ εύκολα – τόσο εύκολα όσο η απάντηση σε μια τηλεφωνική κλήση – να βλέπει μέσω της οθόνης του κινητού του ή της ταμπλέτας του, τι πραγματικά συμβαίνει στο χώρο. Αναφέρουμε δε το κινητό ή την ταμπλέτα και όχι παραδείγματος χάρη ένα φορητό υπολογιστή, διότι οι δύο πρώτες συσκευές – ειδικά η συσκευή κινητής τηλεφωνίας – ανήκουν στα αντικείμενα που όλοι φέρουμε μαζί μας συνεχώς.

Ενστάσεις…
Εντυπωσιακές αλλαγές φαίνεται λοιπόν ότι θα επιφέρει η είσοδος των υπηρεσιών VSaaS στο χώρο των συστημάτων επιτήρησης. Εξοικονόμηση, ταχύτητα, συνεχής επιτήρηση είναι ορισμένες από τις κυριότερες. Θα αναρωτηθεί όμως ο παρατηρητής των εξελίξεων.Όλα λοιπόν είναι τόσο ρόδινα.; Δεν υπάρχει κάποιο μελανό σημείο που να σκιάζει όλα τα παραπάνω; Σαφώς και υπάρχει και είναι ένα στοιχείο που επισημαίνουν οι ειδικοί. Πρόκειται για την ασφάλεια των δεδομένων. Ακριβώς λόγω του «νεφελώδους» χαρακτήρα των συστημάτων VSaaS προκύπτουν ερωτηματικά για την ασφάλεια των αρχείων που θα αποθηκεύονται στους διαδικτυακούς servers. Πολλοί θεωρούν ότι από τη στιγμή όπου η υποδομή είναι εκτός της ευθύνης του χρήστη, δεν θα μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά και η ακεραιότητα των δεδομένων. Εδώ είναι ένα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί και να διερευνηθεί. Εντούτοις, στην αντίπερα όχθη πολλοί υποστηρίζουν – έχοντας και μια ισχυρή βάση επιχειρημάτων – ότι τα δεδομένα από τη στιγμή που διαφυλάσσονται σε servers μεγάλων Οργανισμών με αυξημένη τεχνογνωσία πάνω σε θέματα διαδικτυακής ασφάλειας, είναι ακόμα καλύτερα διαφυλασσόμενα από το να βρίσκονταν σε τοπικούς servers των χρηστών. Σίγουρα είναι απόψεις που ακόμα δεν έχουν ξεκαθαρισθεί απόλυτα και αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων ειδικών περί τα θέματα ασφάλειας στην πληροφορική.
Εντούτοις οι δυνατότητες που προσφέρουν οι εφαρμογές VSaaS τόσο σε ζητήματα μείωσης του κόστους αλλά και φορητότητας, θα οδηγήσουν μάλλον προς την ενίσχυση των προσπαθειών για την εξάλειψη των όποιων αδυναμιών τους. Το Security Manager θα παρακολουθεί από κοντά όλες τις εξελίξεις σε αυτόν τον καινούριο και ενδιαφέροντα χώρο και θα μεταφέρει στους αναγνώστες του όλες τις εξελίξεις που προκύπτουν.

Του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ