¶τυπες συμπληρωματικές εκπαιδεύσεις και επιμορφώσεις

Σε μια εποχή οικονομικής ύφεσης όπως αυτή που διανύουμε στη χώρα μας, οι άτυπες επιμορφώσεις λόγω του χαμηλού κόστους αυτοχρηματοδότησης, μπορούν να αποτελέσουν το «κύριο  όχημα» γνώσης των επαγγελματιών  της ασφάλειας.

Σπύρου Μιχαήλ Κυριακάκη

 Επισκέπτη-Εκπαιδευτή,  Πολυεθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υποστήριξης Ειρήνης, Επιστημονικού Συνεργάτη του ΕΟΠΠΕΠ.

Η συμπληρωματική εκπαίδευση, η επαναλαμβανόμενη  εκπαίδευση και οι επιμορφώσεις, (Εγχειρίδιο CoEES,  σελ.24 για κριτήρια επιλογής και στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ σελ. 25), διεξάγονται από φορείς ενός τομέα, που προσφέρει αρκετά  και μπορεί να αποδώσει περισσότερα, λόγω της ευελιξίας του και το εξελισσόμενο «KnowHow», που διαθέτει. Πρόκειται για τον άτυπο τομέα μάθησης,(¶τυπη Μάθηση και Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, στο πλαίσιο της Δια Βίου Μάθησης. Για τους φορείς άτυπης μάθησης, σχετ. ο Ν.3879/10, αρ. 2 παράγραφος 5). Λέγοντας άτυπη μάθηση, εννοούμε τις μαθησιακές δραστηριότητες, που λαμβάνουν χώρα εκτός οργανωμένου εκπαιδευτικού πλαισίου και σε όλη τη διάρκεια της ζωής, του κάθε ενδιαφερομένου. Στο πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου του ή των επαγγελματικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Αρκετές ΙΕΠΥΑ και Τμήματα In HouseSecurity διοργανώνουν τέτοιες εκπαιδεύσεις (επιμορφώσεις, συμπληρωματικές και on job training), καλώντας διάφορους ειδικούς. Επίσης υπάρχουν και αρκετοί φορείς (κύρια προσωπικές εταιρείες ειδικευμένες σε κάποια ειδικότητα, π.χ. VIP protection, ειδικούς τομείς Safety, πυροπροστασία και πυρασφάλεια κ.α., εφεξής  ως «φορείς»), που προσφέρουν συμπληρωματική εκπαίδευση και μετεκπαίδευση/επιμόρφωση στα αντικείμενα τους, λόγω της εμπειρίας τους, είτε των ιδιοκτητών ή με την πρόσκληση ειδικών εκπαιδευτών, ακόμη και από το εξωτερικό. Η ευελιξία μαζί με  το υπάρχον όραμα για το καλό του κλάδου, μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα, στα όσα καθοδηγεί το εγχειρίδιο της CoEES, για επαναλαμβανόμενες ή συμπληρωματικές εκπαιδεύσεις και επιμορφώσεις, που αποτελούν σημαντικά κριτήρια του άξονα αξιολόγησης, του πιο κυρίαρχου παράγοντα. Του προσωπικού προστασίας. Η έκδοση ειδικών βεβαιώσεων, παίζει σημαντικό ρόλο, στην εκτίμηση του τελικού χρήστη, στον οποίο θα προσκομισθούν, για επιλογή του αναδόχου  προστασίας. Τα όσα όμως επικρατούν θα χαρακτηρίζονταν ως στερούμενα τάξης. Αποδίδονται, όχι από όλους, με ελλείψεις, μετριότητες αλλά και υπερβολές, όπως αναφέρονται ενδεικτικά, παρακάτω.

Ελλείψεις – Μετριότητες – Υπερβολές των "φορέων"

Ελλείψειςπαρουσιάζονται:στον απαιτούμενο χρόνο προπαρασκευής, επειδή οι συνήθεις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις «τρέχουν». Δηλαδή, απαιτείται να προηγηθεί αλληλογραφία ώστε να γίνουν γνωστά και να αξιοποιηθούν τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων. Επίσης στα κριτήρια επιλογής εκπαιδευτικών τεχνικών, (υφή εκπαιδευτικού αντικειμένου, με βάση το προηγούμενο για τα  εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά, των εκπαιδευομένων κ. α. ) καθώς επίσης και στα παρακάτω:

• Στις ενάρξεις, με τη δημιουργία καλού συγκινησιακού κλίματος
• Στα στάδια «ωρίμανσης» της ομάδας των εκπαιδευομένων και στην ενεργοποίηση των «εσωστρεφών», ώστε να γίνουν ρυθμίσεις, με αξιοποίηση των διαφωνιών, απόδοση, ολοκλήρωση σκοπού.
• Στη δημιουργία ή στην ενίσχυση της μεταγνωστικής ικανότητας, των εκπαιδευομένων.
• Στην υποκίνηση για έκφραση, των εκπαιδευομένων π.χ. για τα πιθανά εμπόδια, που πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να συναντήσουν, στην εφαρμογή αυτών, που έμαθαν.
• Σε τρόπους υποκίνησης, προκειμένου οι εκπαιδευόμενοι να ενισχύσουν τον συνδυασμό, γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων για να προσαρμοστούν  με ευελιξία, στις νέες προκλήσεις.
• Στη μετασχηματίζουσα γνώση κατά Mezirow, (κατάθεση εμπειρίας, κριτικό στοχασμό, ορθολογικό διάλογο).

Μετριότητες παρουσιάζονται σε παραμέτρους όπως :

• Στα εποπτικά μέσα.
• Στο εκπαιδευτικό υλικό
• Στον «κύκλο μάθησης» (Kolb & Fry) και στον τονισμό των ικανοτήτων ανά φύλο, στα έργα Security.
• Στο υλικό αξιολόγησης και σε θέματα αξιολόγησης των εκπαιδευομένων, π.χ. να δοθεί χρόνος να κάνουν μία συνθετική ανακεφαλαίωση, του εκπαιδευτικού αντικειμένου, που επιμορφώθηκαν. 
• Στον τρόπο της  εκπαίδευσης. Κυριαρχεί το «καταθετικό» μοντέλο (banking education) αντί του μοντέλου «problem solving», κατά  τον   P.Freire.
• Στην αυτοααξιολόγηση των ίδιων των εκπαιδευτών,  με την τήρηση σχετικών σημειώσεων και αρχείου.

Υπερβολέςπαρατηρούνται στην έμφαση στο διάλογο αντί στις διαλεκτικές προσεγγίσεις. Επίσης παρατηρείται το γεγονός οι εκπαιδευτές να επικοινωνούν με «εκπαιδευτικό μπρίο». Αποφεύγουν να περιοριστούν την ουσία του εκπαιδευτικού αντικειμένου, που πρέπει να αναπτύξουν, μόνο το σκληρό πυρήνα του και μέσα το πολύ σε 20- 25 λεπτά της ώρας. Αυτή είναι η και η ουσία της συμπληρωματικής εκπαίδευσης. Η ουσία. Τον τρόπο που θα μάθει κάποιος να κάνει κάτι.

Παρουσιάζονται ή οργανώνονται σεμινάρια, με θέματα υπερβολικά. Π.χ. Με ποιο τρόπο να προστατεύσεις το Δ.Σ. πολυεθνικού ομίλου, σε εμπόλεμη ζώνη. Εντυπωσιακό.αλλά αυτοί, που εκπαιδεύουν το έχουν κάνει; Σημειωτέον ότι ένας όμιλος μεγαλοεπιχειρηματιών, για παράδειγμα, που είχαν  κάνει μια επένδυση, στην  ευρύτερη βορειοανατολική περιοχή της Μοσούλης, προς την ημιαυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν, (Ιράκ) και «ένοιωσαν την ανάσα» του ISIS, είχαν πληροφορηθεί την κατάσταση από τα «Good Offices», (Γραφεία πληροφοριών/Intelligence στελεχωμένα με  CCOs-  Αξιωματικούς Εμπιστευτικότητας), πολύ νωρίτερα και έλαβαν μέτρα. Όταν έγινε η επανάσταση στο Ιράν με τον Αγιατολλάχ Χομεϊνί, το νέο καθεστώς συνέλαβε τους υπαλλήλους του Ρος Περό , (είχαν αναλάβει τη μηχανογράφηση,  του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης του Ιράν)  και καμία ασφάλεια της εταιρείας δεν μπόρεσε να κάνει κάτι. ¶λλωστε είχε προϋπάρξει σωρεία πληροφοριών, από τα πριν και τα στελέχη της εταιρείας «Περό», δεν πίστευαν ότι,  η κατάσταση θα εξελισσόταν με επικράτηση του Χομεϊνί. 

Βέλτιστες πρακτικές άτυπων εκπαιδεύσεων

Το ερώτημα φυσικά που προκύπτει, είναι: τι θα έπρεπε να κάνουν «οι φορείς», οι ΙΠΕΥΑ, ΙΕΠΣΥΑ, ΓΙΕ και Τμήματα «In House Security», τα «Good Offices», το ΕΣΥΔ και το Υπουργείο Παιδείας με τις Υπηρεσίες του (Γ.Γ.Δ.Β.Μ., ΕΟΠΠΕΠ, ΙΝΕΔΙΒΙΜ). (Το όχι τόσο.. Δύσκολο / χαλεπόν «Αριστον», επι «Θυρέας αλλαγάς»)

«Κεφάλι μέσα και όργανα», που λένε οι πιλότοι σε δύσκολες καταστάσεις. Το οποίο μεταφράζεται, για τους «φορείς», να σχεδιάσουν, να αναπτύξουν  και να κοινοποιήσουν τα εξής:

• Την Αποστολή τους – Ποια είναι η σπουδαιότητα του έργου, που επιτελούν.
• Την Πολιτική τους – Πλαίσιο διακήρυξης αρχών για να επιτευχθεί η αποστολή και η αυτοδέσμευση, ότι οι αρχές αυτές, θα τηρηθούν.
• Τη Στρατηγική τους –  Για την  επίτευξη της αποστολής αλλά και των διακηρύξεων  της πολιτικής που είναι η ύπαρξη, δομής, το πλέον κατάλληλο επιτελείο, που διαθέτει τις απαραίτητες εξουσιοδοτήσεις και πιστοποιήσεις, ακόμη και διεθνώς, σύντομη ανάλυση επίτευξης Αντικειμενικού Σκοπού, με το μικρότερο κόστος.
• Στυλ και Συντεταγμένοι Στόχοι.
• Εγγραφή του «φορέα», στο μητρώο του δικτύου, των φορέων άτυπης μάθησης, που τηρείται και στη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης.

Απαραίτητες και χρήσιμες συνθήκες

Στις άτυπες εκπαιδεύσεις, είναι χρήσιμο να γίνεται αναγγελία των προϋποθέσεων συμμετοχής και να θεραπευθούν οι αναφερθείσες, ελλείψεις, μετριότητες και υπερβολές. Η έκδοση βεβαιώσεων, (καταχωρημένη με αριθμό πρωτοκόλλου, σε ειδικό βιβλίο) και με τις ώρες επιμόρφωσης/ μετεκπαίδευσης, να αναφέρονται ρητά και απαραίτητα, να  συνοδεύονται από ένα αναπόσπαστο συμπλήρωμα, της βεβαίωσης. Το τελευταίο θα αφορά στο αντικείμενο που εκπαιδεύτηκαν, με περιγραφή της συγκεκριμένης μετεκπαίδευσης, επιμόρφωσης ή επαναλαμβανόμενης εκπαίδευσης (υποενότητες) και με το «προφίλ» των επαγγελματικών ικανοτήτων που δημιουργεί το εκπαιδευτικό  αντικείμενο. Τέλος, να γίνεται σημείωση σε χωριστή παράγραφο, για το «φάσμα»  των επαγγελμάτων, όπου η συγκεκριμένη βεβαίωση μπορεί (δυνητικά), μαζί με άλλα παραστατικά, να επιτρέψει, πρόσβαση εργασίας, του κατόχου. Και στα δύο (Βεβαίωση και Αναπόσπαστο συμπλήρωμα), οι υπογραφές του υπευθύνου, (κατόχου του φορέα ή και «σημαντικού/κών»,  εκπαιδευτή/ών,  να είναι θεωρημένες, από το  Πρωτοδικείο.

Όλοι ή οι περισσότεροι εκπαιδευτές, του φορέα, να είναι μέλη του Ενιαίου Μητρώου Εκπαιδευτών Ενηλίκων  ή τουλάχιστον του Εισαγωγικού ή αναγνωρισμένοι εκπαιδευτές από φορέα ή ένωση Ελλάδος ή Εξωτερικού, σχετικά με το αντικείμενο τους ή να είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Διδασκόντων σε Κολέγια. Και το κυριότερο. Να έχουν εργασιακή εμπειρία στο συγκεκριμένο θέμα. Δεν μπορεί κάποιος για παράδειγμα να μιλήσει για συνοδείες  προσώπων αν δεν τις έχει κάνει ο ίδιος αρκετές φορές. Και δεν φθάνει η εμπειρία από τη Δημόσια Δύναμη, για το λόγο ότι στην περίπτωσή της, διατίθενται περισσότεροι πόροι από ότι στον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον οι εκπαιδευτές, να είναι σε θέση να παρουσιάσουν διακρίσεις, επιβραβεύσεις, συγγραφικό έργο με έκδοση βιβλίων, πολλές δημοσιεύσεις και αποδεδειγμένη παραγωγή, νέας γνώσης. Και το σπουδαιότερο οι εκπαιδευτές να είναι «αγωγοί γνώσης». Μόνο της αναγκαίας γνώσης. Με χρήση του  μοντέλου  των κριτικών γεγονότων (Νάντλερ, περιορισμό  σε αυτά που οι εκπαιδευόμενοι δεν γνωρίζουν) και με εφαρμογή των διεθνώς παραδεδεγμένων  αρχών, της εκπαίδευσης ενηλίκων.

ΙΠΕΥΑ, ΙΕΠΣΥΑ, ΓΙΕ (Γραφεία Ιδ. Ερευνών), Τμήματα «In House Security» και τα «Good Offices», να  μην ξεχνούν αυτό, που υπογραμμίζει το εγχειρίδιο της CoEES, δηλαδή τις «Επιβραβεύσεις», του προσωπικού (έγγραφες συνοδευόμενες ίσως, μαζί με ένα διακριτικό σημείο και διατήρηση ειδικού αρχείου). Επίσης, να μην παραλείπουν «το πλαίσιο ευκαιριών καριέρας», που μπορεί να επικοινωνείται, με πολλούς τρόπους. Θα έλθει η ώρα που θα φανούν χρήσιμα και για τα Τμήματα «In House Security» και τα «Good Offices», σε σχέση με το λεγόμενο «εσωτερικό πελάτη». Πρόκειται για έκφραση Διευθυντή της Scandinavian Air System,  που εννοούσε, όλους τους λοιπούς εργαζομένους και συνεργάτες, του Ομίλου ή  της  Επιχείρησης.

Το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ), θα μπορούσε να  διαπιστεύσει, εταιρείες πιστοποίησης, ώστε να μπορούν να πιστοποιήσουν, με βάση άξονες κριτηρίων, όλες τις σχετικές βεβαιώσεις, χορηγώντας ένα πιστοποιητικό ως Recognition o Prior Learning, ανά ομάδα ειδικοτήτων («κορμό». Π.χ. VIP protection, Business Intelligence and Counter measures, επιμορφώσεις ιδιωτικών ερευνητών, Security Managing κ. α. και μέσα στο πλαίσιο των ISO 31000/2009 (Risk Management), ISO 22301/ 2012 (Business Continuity), ISO 28000/2007 (Security Management Systems for the Supply Chain). Δηλαδή, οι συγκεκριμένες επιμορφώσεις, να έχουν συνάφεια ή να προσιδιάζουν με τα ανωτέρω πρότυπα και ο επιμορφωμένος ή μετεκπαιδευμένος να έχει την ικανότητα συμβολής, στα όσα τα πρότυπα κατευθύνουν.

Τέλος, το Υπουργείο Παιδείας και οι  ειδικές του υπηρεσίες, να εντάξουν τις άτυπες επιμορφώσεις, συμπληρωματικές  και επαναλαμβανόμενες εκπαιδεύσεις και  μετεκπαιδεύσεις, σε μία αντιστοιχία των επιπέδων εκπαίδευσης, προσθέτοντας ένα πρόσημο στο αντιστοιχούν, στον μετεκπαιδευθέντα, επίπεδο εκπαίδευσης, στο πλαίσιο του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων.

Όλα τα παραπάνω κρίνονται απαραίτητα, διότι σε εποχής μιας οικονομίας της δυσφορίας, οι άτυπες επιμορφώσεις λόγω του χαμηλού κόστους αυτοχρηματοδότησης, θα αποτελέσουν  το «κύριο  όχημα» γνώσης των επαγγελματιών  της ασφάλειας.

Για να είναι τα στελέχη και το προσωπικό βάσης, προπαρασκευασμένο άριστα, στις «θυραίας αλλαγάς» και να μην στερηθούν την εργασία  τους. Και  να ξεφύγουμε από τις μετριότητες και τις συνέπειές τους.  Και δεν εισηγούμεθα «καινά δαιμόνια». Έχουν  σφυρηλατηθεί και δοκιμαστεί, στην πράξη, στο πλαίσιο της «Τρίτης Διάστασης», του ΝΑΤΟ.

Και οι προτάσεις δεν είναι θέμα μεγάλων αλλαγών. Είναι θέμα συντονισμού, επικοινωνίας και «χαρτιών», που θα συνταχθούν. Και «δουλειές», που θέλουν μόνο «χαρτιά», γίνονται. Χώρια, που θα υπάρξουν και έσοδα με κάποια παράβολα κλπ. Εκτός αν επικρατήσει, το «never trouble troubles till  troubles trouble you», («Μη θίγεται τα κακώς κείμενα»).